nhân, nói chung cũng rất thảm thương, phần đông chỉ mặc những mớ giẻ rách; thức ăn nói
chung rất tồi, thường là hầu như không thể ăn được, trong nhiều trường hợp, ít ra cũng là
thỉnh thoảng, không đủ số lượng và trong những trường hợp tệ nhất thì có cả người chết đói,
- Như vậy, có thể hình dung tình cảnh của giai cấp công nhân ở các thành phố lớn như một
loại những bậc thang nối tiếp nhau: trường hợp khá nhất là một cuộc sống tạm thời có thể
chịu được, đồng lương kiếm được bằng công việc nặng nhọc quá sức cũng khá, chỗ ở tốt, ăn
uống nói chung không đến nỗi tồi - tất cả những cái ấy đều khá và chịu được, cố nhiên là
theo con mắt của người công nhân; trường hợp tệ nhất là sự bần cùng tàn khốc đến mức
không nhà cửa và chết đói; nhưng mức trung bình thì gần với trường hợp tệ nhất hơn là
trường hợp khá nhất. Và những bậc thang khác nhau đó không phải là cố định cứng nhắc cho
các loại công nhân khác nhau được quy chính xác đến mức người ta có thể nói loại công
nhân này sinh sống khá còn loại kia kém, xưa nay vẫn thế và sau này cũng sẽ thế. Không
phải thế. Nếu một đôi nơi có như vậy, nếu về đại thể có một đôi ngành nào đó có ưu thế hơn
so với các ngành khác thì ở mọi ngành, tình cảnh của người lao động vẫn là hết sức bấp bênh
và mỗi người công nhân đều có thể phải trải qua toàn bộ các bậc thang ấy, từ mức tiện nghi
tương đối dễ chịu đến
mức cực kỳ nghèo khổ, thậm chí đến mức chết đói, hầu như mỗi người vô sản Anh đều có
thể nói chuyện rất nhiều về những rủi ro của đời mình. Bây giờ chúng ta hãy xét tỉ mỉ hơn
những nguyên nhân của tình trạng ấy.
