tội trạng đã chỉ rõ, mỗi năm một kịch liệt hơn, gay gắt hơn, tàn khốc hơn; các bên thù địch
dần dần chia thành hai phe lớn đấu tranh với nhau: bên này là giai cấp tư sản, bên kia là giai
cấp vô sản. Cuộc chiến tranh của tất cả mọi người chống lại tất cả mọi người và cuộc chiến
tranh của giai cấp tư sản chống lại giai cấp vô sản ấy không làm cho chúng ta ngạc nhiên vì
chẳng qua nó chỉ là sự thực hiện triệt để cái nguyên lý đã chứa đựng trong tự do cạnh tranh.
Nhưng điều làm ta ngạc nhiên lại là giai cấp tư sản vẫn thản nhiên và bàng quan mặc dù
những đám mây bão táp càng ngày càng đặc kịt lại trên đầu họ; là giai cấp ấy hàng ngày đọc
thấy tất cả những chuyện đó trên báo mà không hề cảm thấy - tôi chưa nói là lòng căm phẫn
đối với chế độ xã hội hiện hành - ngay cả đến chút lo ngại về những hậu quả của nó, về sự
bùng nổ chung của những cái đã thể hiện riêng biệt trong từng vụ phạm tội. Chính là vì nó là
giai cấp tư sản và với quan điểm của nó, nó không thể nào hiểu được ngay cả những sự việc,
chưa nói gì đến những hậu quả của những sự việc ấy. Thật khó mà tin được rằng những thành
kiến giai cấp và những thiên kiến thâm căn cố đế đã có thể làm mù quáng toàn bộ một giai
cấp đến một mức độ cao - tôi có thể nói là đến một mức độ điên rồ - như vậy. Nhưng sự phát
triển của dân tộc cứ tiến theo con đường của nó, không phụ thuộc gì vào tình hình
giai cấp tư sản có thấy hay không thấy điều đó và một ngày kia sự phát triển ấy sẽ đem lại
cho giai cấp có của những điều bất ngờ mà những người thông minh trong bọn họ cũng
không hề mơ thấy.
