đi khổng lồ. Hội liên hiệp cộng sản đã toả rộng ra khắp nước, và tôi hy vọng rằng chẳng bao lâu nữa chúng ta sẽ tiến tới liên
minh vĩ đại của những người dân chủ tất cả các nước, nó sẽ bảo đảm cho sự thắng lợi của chủ nghĩa cộng sản cộng hoà trên
khắp châu Âu". (Tiến sĩ Phông-ten trở về chỗ ngồi giữa những tràng vỗ tay lắp đi lắp lại nhiều lần.)
Sau đó hội nghị nâng cốc chúc mừng "Châu Âu trẻ" với ba lần hô to "hoan hô" và "hoan
hô một lần nữa" rồi đến mặc niệm Tô-mát Pê-nơ và những người dân chủ đã hy sinh của tất
cả các nước, kế đó mặc niệm những người dân chủ đã hy sinh của Anh, Xcốt-len và Ai-rơ-
len; nâng cốc chúc mừng những người thuộc phái Hiến chương đã bị trục xuất: Phrô-xtơ, Uy-
li-am, Giôn-xơ và En-li-xơ, chúc mừng Ố Cô -no, Đơn-cơm-bơ và những nhà tuyên truyền
Hiến chương khác; cuối cùng đã "hoan hô" ba lần chúc mừng tờ "Northern Star". Tiếp đó
người ta hát những bài ca dân chủ bằng tất cả các thứ tiếng (chỉ có tiếng Đức là tôi không
thấy nhắc đến), và buổi lễ đã kết thúc trong bầu không khí thắm tình anh em nhất.
Cuộc hội nghị của trên một ngàn người dân chủ hầu hết các nước châu Âu cũng họp mặt
để chúc mừng một sự kiện dường như hoàn toàn xa lạ với chủ nghĩa cộng sản: sự thành lập
nước Cộng hoà Pháp, đã diễn ra như vậy. Hội nghị không có biện pháp gì để thu hút sự tham
gia của bất cứ đoàn thể nào khác, không thấy đưa ra vấn đề gì để thảo luận trong hội nghị
ngoài chủ nghĩa dân chủ theo sự lý giải của những người thuộc phái Hiến chương ở Luân
Đôn. Do đó tôi có thể cho rằng nhìn chung, đa số của hội nghị đã thật sự đại biểu cho quần
chúng vô sản thuộc phái Hiến chương ở Luân Đôn. Hội nghị đã nhất trí hoan nghênh nhiệt
liệt những nguyên tắc cộng sản chủ nghĩa và bản thân từ chủ nghĩa cộng sản. Cuộc mít-tinh
của phái Hiến chương là lễ mừng chủ
nghĩa cộng sản và - như bản thân người Anh thừa nhận - "cái nhiệt tình bao trùm tối hôm đó
đã nhiều năm chưa thấy ở Luân Đôn".
Cho nên chả phải là tôi đã đúng khi khẳng định dân chủ ở thời đại chúng ta là chủ nghĩa
cộng sản đó sao?
Do Ph. Ăng-ghen viết vào cuối năm 1845
Đã đăng trong tạp chí "Rheinische Jahrbücher zur gesellschaftlichew
Reform", Bd.II.1846
Ký tên: Ph. Ăng-ghen
In theo đúng bản đăng
trong tạp chí
Nguyên văn là tiếng Đức
