P. Gaskell "The Manufacturing Population of England, its Moral, Social and Physical Condition, and the Changes,
which have arisen from the Use of Steam - Machinery. With an Examination of Infant Labour" Fiat Justitia". - 1833
[P. Ga-xken "Dân cư công nghiệp ở Anh, tình trạng đạo đức, xã hội và thể chất của họ và những biến đổi đã xảy ra từ
khi sử dụng máy hơi nước; kèm theo một bản điều tra về lao động trẻ em". "Fiat Justitia". - 1833]. Tác phẩm này chủ
yếu là mô tả tình cảnh của những người lao động ở Lan-kê-sia. Tác giả thuộc Đảng tự do, nhưng ông viết tác phẩm
này vào lúc mà người của Đảng tự do chưa tự coi mình phải có nghĩa vụ tán dương "cuộc sống hạnh phúc" của người
lao động. Vì thế mà ông ta còn chưa có thiên kiến và còn nhìn thấy rõ được những thiếu sót do chế độ hiện nay và
nhất là chế độ công xưởng gây ra. Nhưng đồng thời ông ta lại viết trước khi có Tiểu ban điều tra về công xưởng và
dựa vào những nguồn tin đáng ngờ vực mà khẳng định một số điều về sau đã bị báo cáo của tiểu ban điều tra bác bỏ.
Vì lý do đó và vì tác giả, cũng giống như bác sĩ Cây, đã lẫn lộn giai cấp lao động nói chung với công nhân công
xưởng nói riêng, nên mặc dù quyển sách ấy về toàn bộ là tốt nhưng khi sử dụng phải thận trọng đối với một số chi tiết
cá biệt. - Lịch sử phát triển của giai cấp vô sản mà tôi trình bày trong "Lời mở đầu" phần lớn dựa vào những tài liệu
lấy trong tác phẩm này.
