1)
Để tránh mọi sự hiểu lầm và do đó có thể sinh ra dị nghị, tôi cần nêu lên là tôi nói đến giai cấp tư sản với tư cách là
một giai cấp, và tất cả những điều nói về những hành vi của từng cá nhân riêng biệt, tôi chỉ đưa ra để đặc trưng cho
phương pháp tư tưởng và hành động của giai cấp ấy. Bởi thế, tôi cũng không định phân tích sự khác nhau giữa các tập
đoàn và các đảng phái riêng biệt của giai cấp tư sản, vì những tập đoàn và đảng phái ấy chỉ có ý nghĩa về mặt lịch sử
và lý luận. Cũng vì vậy tôi chỉ có thể nhân tiện nhắc lướt qua vài người tư sản đã tỏ ra là những nhân vật đáng kính
ngoại lệ. Trong số những người ngoại lệ này có những người cấp tiến tương đối kiên quyết gần như là người thuộc
phái Hiến chương, ví dụ như những hạ nghị sĩ là các chủ xưởng Hen-dli ở A-stơn và Phin-đen ở Tốt-moóc-đen (Lan-
kê-sia), ngoài ra còn những đảng viên đảng To-ri là nhà từ thiện cách đây không lâu mới lập ra nhóm "Nước Anh trẻ",
trong số ấy có các nghị sĩ Đi-xra-e-li, Boóc-tuých, Phe-ran-đơ, huân tước Giôn Nan-nớc-xơ, v.v.. Huân tước Ê-sli
cũng gần gũi với họ.- Mục tiêu của nhóm "Nước Anh trẻ" là khôi phục lại "merry England" cổ xưa với các mặt huy
hoàng và chế độ phong kiến lãng mạn của nó; mục tiêu ấy cố nhiên là không thể thực hiện được mà thậm chí còn
buồn cười, đó là một sự nhạo báng đối với mọi sự phát triển lịch sử. Những người này đứng lên chống lại chế độ hiện
hành,
1*
- Dự án bổ sung đạo luật về người nghèo
chống lại những thiên kiến hiện hành một cách có thiện ý, họ dũng cảm thừa nhận tất cả các hành động đê tiện của xã
hội hiện tại, điều đó kể cũng thật đáng quý. - Ông Tô-mát Các-lai-lơ nửa người Đức nửa người Anh là độc đáo nhất,
ông ta lúc đầu thuộc đảng To-ri, sau lại đi xa hơn tất cả những nhân vật kể trên. Ông ta hiểu một cách sâu xa hơn tất
cả mọi người tư sản Anh về nguyên nhân của tình hình hỗn loạn xã hội và yêu cầu phải tổ chức lao động. Tôi mong
rằng ông Các-lai-lơ đã tìm thấy con đường đúng đắn, sẽ có thể đi theo con đường đó. Nhân danh cá nhân và nhiều
người Đức khác, tôi gửi đến ông những ước vọng tốt đẹp nhất.
(Năm 1892) Nhưng Cách mạng tháng Hai đã làm cho Các-lai-lơ thành ra phần tử hoàn toàn phản động, lòng căm
giận chính đáng của ông đối với bọn người tầm thường đã chuyển thành lòng oán hận của kẻ tầm thường hằn học đối
với lớp sóng lịch sử đã ném ông ta lên bờ. (Lời chú thêm của Ăng-ghen cho bản tiếng Đức năm 1892).
