Dzerjinski và lần này giữ chặt bằng cách cho đi tù khổ sai ba năm ở Orel.
Mãn hạn, người ta giải ông về Matxcơva và năm 1916 cộng thêm sáu năm
nữa vì tội trạng cũ. Nhưng chỉ một năm sau thì cách mạng tháng Hai nổ ra,
ông cùng các tù chính trị được giải phóng.
Dzeriinski tham gia cuộc họp lịch sử ngày l0/10/1917 của Ban chấp hành
Trung ương Đảng Bônsêvich tại Petrograd - cuộc họp thông qua quyết định
chuẩn bị tiến hành khởi nghĩa vũ trang. Tại cuộc họp này, chính Dzerjinski
là người nêu ra sáng kiến về việc thành lập một Bộ Chính trị trong Ban
chấp hành Trung ương Đảng. Sáng kiến này được hoan nghênh, và từ đó cơ
quan lãnh đạo đặc biệt này đã tồn tại trong tất cả các đảng cộng sản các
nước xã hội chủ nghĩa cho đến tận ngày nay.
Dzerjinski tham gia ủy ban quân sự - cách mạng Petrograd và tham gia
lãnh đạo cách mạng tháng Mười. Sau đêm khởi nghĩa, khi những người
Bônsêvich cướp được chính quyền, Dzerjinski được giao chiếm bưu điện
trung tâm và bảo vệ cung điện Smolny - trụ sở tham mưu của cách mạng.
Dzerjinski đã ký giấy phép ra vào cho nhà báo Mỹ John Reed đi lại trên
lãnh thổ Smolny và Petrograd và viết cuốn "Mười ngày rung chuyển thế
giới".
Ngày 20/12/1917, Lênin giao cho Dzerjinski nhiệm vụ chính của đời
hoạt động cách mạng của ông là thành lập và lãnh đạo Ủy ban đặc biệt toàn
Nga.
Đã 11 năm ngồi tù, Dzerjinski biết rõ hơn ai hết bộ máy cưỡng chế. Ông
đã rút ra được những bài học gì từ kinh nghiệm bản thân?
Thứ nhất, ông căm ghét và khinh bỉ sự đê tiện của những tên tay sai của
Sa hoàng. Thứ hai, ông nhớ ông và các đồng chí của ông đã có thể dễ dàng
lừa bọn lính canh ngục và cảnh sát như thế nào, và ông không muốn lặp lại
sai lầm đó của đối phương.
Tháng 3/1918, một cuộc họp của ban lãnh đạo Ủy ban đặc biệt (SK) đã
ra nghị quyết cấm sử dụng biện pháp khiêu khích và gây hấn trong hoạt
động của SK. Nhưng ý định tốt lành đã không thực hiện được khi vấp phải
thực tế.
