TÓM TẮT
Ở những năm cuối đời, Freud có khuynh hướng độc lập hơn và hoạt
động tích cực hơn đối với bản ngã. Tuy nhiên, nó vẫn còn để lại cho các
nhà lý luận đi sau tiếp tục hoàn thành bức tranh về bản ngã khi thực thi
nhân cách và đưa ra cách lý giải chặt chẽ, làm thế nào để con người có thể
vượt qua những rào cản mâu thuẫn bản năng và loại trừ sự thỏa mãn phát
sinh từ những nguồn khác, hơn những cuộc xung đột dữ dội của tính dục và
sự hung hãn.
Erik H. Erikson là một trong những nhà lý luận phân tâm học lớn. Ông
đã nhấn mạnh đến tình trạng toàn vẹn, những ảnh hưởng có thể làm ổn định
và thống nhất bản ngã suốt quãng đời của mỗi cá nhân. Học thuyết của ông
là một học thuyết về tâm lý xã hội, nhấn mạnh đến “sự hòa hợp lẫn nhau
giữa cá nhân và môi trường – có nghĩa là những khả năng của mỗi cá nhân
liên quan đến đời sống liên tục biến đổi của con người và thể chế, xét về
nhiều mặt, sự sẵn sàng của con người và những thể chế này sẽ làm cho anh
ta quan tâm đến những vấn đề về văn hóa đang diễn ra” (Erikson 1975,
trang 102).
Erikson nhấn mạnh đến vai trò Freud đã đề ra cho bản ngã và đưa ra
những tiêu chuẩn phụ (như yêu cầu về sự thành thật, niềm hy vọng, sự
siêng năng, sự thân mật, tình yêu, và lòng chính trực). Ông xem bản ngã
như là một động lực có sức sáng tạo mạnh mẽ để giải quyết những khó
khăn một cách hiệu quả. Khác với Freud, người đã tin rằng sự trưởng thành
sớm được hoàn chỉnh trong cuộc sống, Erikson cho rằng cuộc đời của mỗi
con người gồm 8 giai đoạn. Bốn giai đoạn đầu diễn ra lúc còn nhỏ và trong
thời thơ ấu, giai đoạn thứ 5 là ở độ tuổi thanh niên, 3 giai đoạn cuối cùng
khi đã trưởng thành và về già.
Những mâu thuẫn hình thành rõ nét ở những giai đoạn khác nhau và có
thể giải quyết được theo một cách thức lành mạnh hoặc tiêu cực. Ví dụ,
suốt giai đoạn tập nói, một đứa trẻ có thể học được những lời nói thật hoặc
là những lời nói dối. Dù những mâu thuẫn này chưa bao giờ được giải
