Phân tích nhân tố hiện đại
Ngành phân tích nhân tố hiện đại thường bắt đầu với một tập hợp lớn các
biến số tâm lý. Những biến số này có thể là các điểm số thử nghiệm, mỗi
điểm số thể hiện một đối tượng cụ thể trên một biến số nhân cách (như sự
lo âu) hoặc chúng có thể là một số hạng mục cá nhân (như các hạng mục có
trong những thống kê nhân cách điển hình). Dù trong trường hợp nào, trình
tự cơ bản các đối tượng đạt được là một nhóm lớn và nhận được một điểm
số trên mỗi biến số từ mỗi đối tượng. Tiếp theo, xác định mức độ quan hệ
giữa hai biến trong tập hợp tổng. Do đó một vấn đề có 50 biến số, các quan
hệ giữa biến số 1 với biến số 2, và giữa biến số 1 với biến số 3, giữa 1 với
4… phải được xác định như là mối quan hệ giữa biến số 2 với 3, 2 với 4…
Hệ số tương quan là cách đo lường mức độ của mối quan hệ, và tập hợp
tổng các mối tương quan giữa các biến số là ma trận tương quan. Bước tiếp
theo là xem có những nhóm nhỏ các biến số trong tổng ma trận tương quan,
những nhóm nhỏ này liên kết với nhau tạo nên những tập hợp con hay
những tập hợp nhỏ của tập hợp tổng. Điều này được tiến hành bằng phương
pháp phân tích nhân tố, và các nhân tố mà kết quả là những đại diện về mặt
toán học của các tập hợp con các biến số. Ví dụ như một tập hợp tổng 50
biến số có thể là đại diện trong một giải pháp nhân tố chính như một tập
hợp của 5 hay 10 nhân tố. Mỗi nhân tố hay mỗi phần tử nhỏ sẽ có một hay
nhiều biến số, những biến số này có mối liên hệ rất gần với nhân tố đó và
được cho rằng sẽ “đảm nhận” cao hơn nhân tố.
Nhưng tập hợp các nhân tố tạo ra lại không mang ý nghĩa về mặt tâm lý
và phải được bổ sung hơn bằng hiểu biết của nhà phân tích về cấu trúc nhân
cách. Phương pháp nói chung là chuyển đổi hoặc xoay chuyển, các nhân tố
bên trong mối quan hệ mang tính toán học cụ thể với các nhân tố khác. Một
trong hai hình thức xoay chuyển cơ bản là: trực giao hay chéo góc. Xoay
chuyển trực giao đặt các nhân tố thẳng đứng (90°) với các nhân tố khác, đó
là những nhân tố bất tương quan. Xoay chuyển chéo góc tạo ra các nhân tố
quan (không trực giao). Mỗi hình thức xoay chuyển chắc chắn đều có
những ưu điểm và nhược điểm.
