của nó để làm thỏa mãn những động cơ mang tính bản năng, nhưng đôi lúc
nó cũng chống lại những động cơ ấy. Ví dụ, một chàng thiếu niên có thể
háo hức bắt đầu một cuộc chiến đấu công khai chống lại sự lạm dụng lời
nói. Sự háo hức ấy chứng tỏ hoạt động của một sự thôi thúc xung đột bản
năng mang tính hung hăng. Bản ngã lẽ ra thực hiện việc thỏa mãn sự thôi
thúc ấy, nhưng cuộc chiến có thể sẽ đặt con người vào tình thế nguy hiểm.
Chàng thiếu niên đó đang chiến đấu với mâu thuẫn nội tâm bản thân của
bản ngã để, hoặc là thỏa mãn sự thôi thúc xung động bản năng hoặc là ngăn
chặn nó. Tiếp tục đối nghịch với những chức năng bản thân là cái nhìn thấu
bên trong sự việc, một mệnh lệnh cao hơn sẽ chi phối tiến trình dựa trên
bản ngã, nó mâu thuẫn với lý trí, đó cũng là một chức năng của bản ngã.
Hơn nữa, về mặt chức năng, bản ngã độc lập đối với hai cấu trúc tâm linh
kia, dù nó vẫn phải xem xét những mệnh lệnh của hai cấu trúc đó, cả hai
đều nằm trong sự gắn kết với những hoạt động nội tâm và trong mối liên hệ
với thực tại. Sự đối lập mang tính phòng thủ, là cần thiết đối với những thôi
thúc của xung động bản năng và của siêu ngã, nhưng bản ngã phải thực
hiện chức năng của mình để thống nhất các hoạt động của cả ba cấu trúc
tâm linh, mở một mức độ hòa hợp cho toàn thể. Hartmann nói rằng, những
mâu thuẫn bên trong bản ngã có thể sẽ đóng vai trò như một căn cứ cho
những mâu thuẫn trong nội tâm bản thân ở cấu trúc này. Vì vậy, sự đóng
góp và tái đóng góp năng lực vào những cấu trúc tâm linh. Chúng ta có thể
kết luận rằng, sức mạnh bản ngã càng lớn và giá trị của khả năng trung tính
hóa càng lớn thì những mâu thuẫn trong khuôn khổ bản ngã sẽ càng ít gay
gắt hơn.
Cách thứ hai (cách quan trọng bổ sung vào thuyết mâu thuẫn của Freud)
là quan niệm về phạm vi không mâu thuẫn của bản ngã. Khởi đầu từ học
thuyết vươn xa và rất gây ấn tượng của Freud, Hartmann tuyên bố rằng
không phải tất cả những chức năng của bản ngã đều có liên quan đến mâu
thuẫn. Thật ra, phần quan trọng của những chức năng bản ngã chủ yếu
(gồm cả những cái có liên quan đến sự tác động qua lại với thực tại một
cách tiềm ẩn) có thể chứa đựng trong phạm vi không mâu thuẫn. Một số
