Mâu thuẫn thực nghiệm
Hầu hết các học thuyết, dù ánh sáng hay nhân cách, hoặc những hiện
tượng khác đều dựa trên những quan sát thực nghiệm. Khi mà những sự
quan sát này thay đổi đến mức độ nào đó thì học thuyết từ đó có thể thay
đổi. Dù những quan sát thực nghiệm có thể khác nhau vì nhiều lý do,
nhưng luôn có hai yếu tố chính thay đổi, đó là sự điều khiển các biến và
mức độ chính xác của đo lường. Để một thí nghiệm kiểm tra một giả
thuyết, hoặc minh họa một mối quan hệ cho tương xứng, toàn bộ các biến
có thể tác động đến kết quả của thí nghiệm phải vừa được thao tác có hệ
thống, vừa được giữ để không thay đổi hoặc có thể đo lường được. Chỉ đến
khi sự điều khiển hoàn tất được đến một mức độ nhất định như thế, thì cuộc
thử nghiệm mới được thực hiện để minh họa một mối quan hệ đã có.
Những biến đòi hỏi sự điều khiển dựa vào cả hai, đó là lĩnh vực điều tra
nghiên cứu tổng quát và những giả thuyết đặc trưng đã được kiểm tra.
Những nhà vật lý nghiên cứu hiện tượng chuyển dịch của ánh sáng thấy
rằng, cần thiết phải điều khiển các biến như biến của nhiệt độ và mật độ của
nguồn sách (các biến này có thể được thao tác hoặc giữ cho bất biến) và
chuyển động của Trái đất (có thể đo được). Các nhà tâm lý học khi kiểm tra
các học thuyết nhân cách thấy rằng các biến (như: tuổi tác, sinh lý, tình
trạng kinh tế xã hội, và khoảng thời gian dài nằm việc của con người) cần
được điều khiển và đặt tên một số những biến đó.
Ngay cả khi những biến được điều khiển thỏa đáng, thì độ chính xác của
những biến phụ thuộc được đo lường có thể là một yếu tố mâu thuẫn trong
thực nghiệm. Nếu người thí nghiệm mong muốn cải thiện tương đối tình
trạng của bệnh nhân với vài dạng liệu pháp tâm lý, người đó có thể phải
dựa vào những đánh giá hoặc ước lượng của những nhà tâm lý học, tâm
thần học và cả những kết quả thường không đáng tin cậy của các kỹ thuật
chiếu xạ. Trong những trường hợp khác, khi những tiêu chuẩn đo lường có
tính phụ thuộc liên quan đến bảng tóm tắt về nhân cách được soạn thảo
công phu, hoặc những thang đo như phản ứng theo thời gian hoặc những
đáp ứng về tâm lý, thì tính chính xác có thể cao hơn. Với những cách đo
