Phân loại các đặc điểm
Các đặc điểm của Cattell có thể được phân loại theo nhiều cách, bao
gồm: (1) nguồn gốc; (2) tính độc nhất; (3) mức độ hoạt động và (4) chiều
sâu hay tầm quan trọng trong nhân cách. Sự phân loại về mặt nguồn gốc,
đặc điểm được tách ra từ các yếu tố phát sinh do ảnh hưởng của di truyền
(đặc điểm về mặt thể chất) và các yếu tố phát sinh từ điều kiện môi trường
(đặc điểm về mặt môi trường). Trên các phần tử mang tính duy nhất, một số
đặc điểm được xem như một cá nhân đơn lẻ đặc trưng. Một số đặc điểm
thực chất là duy nhất, nghĩa là các đặc điểm này hoàn toàn khác với các đặc
điểm được tìm thấy trong cá nhân khác. Những đặc điểm khác có tính duy
nhất một cách tương đối, nghĩa là các yếu tố của đặc điểm có thể được tìm
thấy ở những cá nhân khác, những cấu tạo đặc biệt của những yếu tố này dù
có thể tìm thấy trên một cá nhân đơn nhất. Ngược lại, những đặc điểm bình
thường có xu hướng quyết định hành vi đôi khi được tìm thấy trong mọi cá
thể.
Đặc điểm cũng có nhiều mức độ chức năng tại nơi chúng diễn ra, về
phương diện này, chúng có thể được phân chia thành nhận thức, động cơ và
xúc cảm. Những yếu tố này kết hợp với nhận thức sẽ là những đặc điểm
khả năng có thể giải quyết những hành vi có mục tiêu định hướng. Những
yếu tố này liên kết với động cơ sẽ là đặc điểm động lực, thúc đẩy cá nhân
hành động theo hướng của một số mục tiêu; những đặc điểm này là những
sức mạnh động cơ của nhân cách. Cuối cùng, đặc điểm tính khí đề cập đến
tính diễn cảm của hành vi cá nhân. Chẳng hạn, chúng đề cập đến mức độ
thay đổi của cảm xúc và sự nhanh nhạy hoặc tốc độ của các động tác tiêu
biểu trong con người.
Quan trọng nhất là phân chia đặc điểm thành đặc điểm nguồn và đặc
điểm bề mặt. Đặc điểm nguồn tồn tại trong “chiều sâu” của nhân cách, đại
diện cho những tập hợp các hành vi tạo thành đặc điểm nhân cách độc lập
và đơn nhất. Về nguồn gốc, đặc điểm nguồn có thể là những đặc điểm theo
dạng môi trường hay thể tạng cơ thể. Chúng có thể là đặc điểm duy nhất
hoặc đặc điểm chung và có thể tồn tại trong động lực, khả năng hoặc mức
