TÓM TẮT
Phương pháp tiếp cận lý thuyết của Hans Jurgen Eysenck đối với nhân
cách con người sử dụng kiểu mẫu có thứ bậc để tạo nên khái niệm về hành
vi của con người. Mức thấp nhất của hệ thống thứ bậc này là những phản
ứng đặc trưng, đó là những hành vi cá nhân đặc biệt. Mức thứ hai là những
phản ứng theo thói quen, những phản ứng này được lặp đi lặp lại trong
những tình huống tương tự nhau. Mức thứ ba là các nét tính cách, chẳng
hạn như nỗi lo lắng, lòng kiên nhẫn và tính hay cáu gắt. Những điều này có
thể tạo nên đặc trưng cho một nhân cách xác định. Mức thứ tư của cấu trúc
này là loại hình, đó là cấu trúc của những nét tính cách tương quan nhau. Vì
vậy, hướng nội là một loại hình nhân cách có thể gồm những tính cách khác
nhau (tính kiên nhẫn, tính chính xác, tính nóng nảy) mà nét tính cách này sẽ
phản ánh một loạt những phản ứng theo thói quen và những cấu trúc tạo
nên những phản ứng đặc trưng lặp đi lặp lại.
Cũng như Cattell, học thuyết của Eysenck bắt đầu với những nghiên cứu
phân tích nhân tố trên quy mô lớn. Trong nghiên cứu đầu tiên của ông về
binh sĩ Anh Quốc, ông cho rằng hai yếu tố độc lập – sự hướng ngoại và
chứng nhiễu tâm – có thể được dùng để mô tả nhân cách của họ. Nghiên
cứu sau đã bổ sung thêm yếu tố thứ ba là chứng nhiễu tâm. Nhiều công
trình sau này của Eysenck hướng đến sự phát triển, thông qua phê duyệt
các tỷ số đo lường cho ba nhân tố này.
Theo sau các công trình của Hull, Pavlov và những người khác, Eysenck
đã tìm kiếm phát minh ra những nguyên nhân sinh học của yếu tố hướng
ngoại (yếu tố này cho thấy sự khác nhau giữa các cá nhân trong việc kích
động và ức chế). Những người sống hướng ngoại đang hoạt động ở mức
kích động thấp hơn người sống nội tâm. Học thuyết này công nhận vai trò
của hệ thống kích hoạt dạng lưới hướng lên (ARAS) trong sự kích động (E)
và ức chế (I) về hành vi.
Eysenck cũng nhấn mạnh rằng, sự chênh lệch giữa tỷ số E/I gây ảnh
hưởng đặc biệt đối với mức kích động về tính cách của mỗi người, mức độ
