CÁCH TA NGHĨ - Trang 142

suy luận đúng. Chính ngay điều gì gợi ra
trong óc một người ở một tình huống
nhất định phụ thuộc vào bẩm tính của
anh ta (như tính sáng tạo, tài năng), tính
khí, định hướng trội trong những sở
thích của anh ta, môi trường xuất thân,
cung bậc phổ biến của các kinh nghiệm
đã qua và việc rèn luyện đặc biệt của
anh ta hay những thứ vừa mới đây còn
choán hay in rõ trong đầu óc người đó
v.v.; và ở mức độ nhất định, thậm chí
còn phụ thuộc cả vào sự giao thoa ngẫu
nhiên của những cảnh huống hiện thời.
Những vấn đề này, chừng nào chúng còn
nằm trong quá khứ hay trong những điều
kiện bên ngoài thì hẳn nhiên chúng thoát
khỏi sự kiềm tỏa quy củ. Một gợi ý chỉ
đơn giản là có nảy ra hoặc không nảy ra;
gợi ý này nọ chỉ đơn thuần là xảy ra, nảy
sinh hoặc bật ra. Tuy nhiên nếu kinh
nghiệm và sự rèn luyện trước đó đã vun
đắp nên một thái độ kiên nhẫn trong
hoàn cảnh gây nghi vấn, một năng lực trì
giữ xét đoán, một ý hướng tra vấn thì
quá trình gợi ý có khả năng được gián
tiếp kiểm soát. Một cá nhân có thể quay
lui về, tu chỉnh lại, phát biểu lại, mở
rộng ra và phân tích các sự việc mà từ
đó nảy sinh sự gợi ý. Các phương pháp
quy nạp, theo nghĩa cơ giới, thảy đều
can dự vào việc điều chỉnh các điều kiện
theo đó sự quan sát, ký ức, và sự chấp