CÁCH TA NGHĨ - Trang 140

việc thực tế có phát hiện ra những tiểu
tiết đó hay không sẽ kiểm chứng nguyên
lý kia. Chủ nhà lục lại cái hộp đựng đồ
quý; một số thứ bị lấy mất, nhưng trong
đó vẫn còn một vài thứ. Có lẽ chính vị
chủ nhà đã lấy ra những vật bị mất rồi
quên khuấy chăng. Thử nghiệm này
không khẳng quyết được điều gì. Anh ta
nghĩ đến các món đồ bằng bạc trong tủ
bếp – lũ trẻ chắc không lấy những thứ ấy
làm gì và anh ta chắc cũng không lãng ý
mà quăng chúng qua chỗ khác. Anh ta
ngó nhìn thì thấy toàn bộ những thứ đồ
đáng giá đều không cánh mà bay. Ý nghĩ
về bọn trộm vậy là được xác thực; ngó
kỹ thì cửa sổ và cửa ra vào đều có dấu
hiệu bị cạy phá. Sự tin chắc dâng cao;
những sự việc rời rạc lúc đầu được chắp
nối thành tình tiết rõ rành. Ý tưởng thoạt
đầu gợi ra (bằng suy luận quy nạp) được
dùng để lý giải một cách giả lập cho
những chi tiết bổ sung nào đó chưa kịp
nhận ra, tức là cái ắt hẳn phải xảy ra nếu
như điều giả định gợi ra là đúng. Rồi
những động thái quan sát tiếp theo cho
thấy các tình tiết cụ thể mà theo lý
thuyết phải diễn ra đã xảy tới, và do đó
giả định được củng cố, xác thực. Sự dịch
chuyển tới lui giữa sự việc được quan
sát và ý kiến nêu ra có điều kiện được
giữ vững tới khi nào kinh nghiệm rành
rẽ về một đối tượng thế chỗ cho kinh