phía thử nghiệm điều đó – xác nhận, bác
bỏ, bổ túc nguyên lý đó căn cứ vào khả
năng nguyên lý ấy thông giải những chi
tiết riêng rẽ thành một kinh nghiệm
thống nhất. Chừng nào chúng ta thực
hiện mỗi quá trình này sau khi đã thực
hiện quá trình kia, chúng ta có được
khám phá đáng tin cậy hay là suy tư phê
phán xác thực.
Minh họa từ kinh nghiệm hằng ngày
Một minh họa thông dụng có thể
củng cố những giá trị của công thức này.
Một người khi rời khỏi căn hộ trong đó
mọi thứ đều ngay ngắn, khi quay trở về
thấy đồ đạc bị xáo tung và quăng liệng
bừa bãi. Một cách tự động, ý nghĩ nảy ra
trong đầu anh ta là kẻ trộm đã gây ra sự
vụ này. Anh ta không trông thấy lũ trộm;
chúng hiện ra không phải do bị bắt quả
tang, mà ở trong ý nghĩ, một ý tưởng.
Hơn nữa, người kia không có một hình
ảnh cụ thể nào về lũ trộm; đó là mối liên
hệ, là ý nghĩa của vụ trộm – một ý niệm
chung chung – lướt qua trong đầu. Tình
trạng căn phòng của người ấy đã được in
trong óc và cụ thể, xác định rõ – đúng
như chính nó phải vậy; lũ trộm chỉ được
suy diễn ra, và có trạng huống khái quát.
Tình trạng của căn phòng là một sự kiện,
hiển nhiên và tự nó nói lên tất cả; sự
hiện diện của những tên trộm là một ý
