chỗ từng pha của quá trình có được mối
quan tâm hữu ý lớn hơn. Các điều kiện,
theo đó các gợi ý được phép nảy sinh và
phát triển, được điều tiết. Sự chấp thuận
vội vàng bất kỳ ý kiến nào tỏ ra hợp lý
hay ý kiến có vẻ như tháo gỡ được cái
khó, được chuyển thành một chấp thuận
có điều kiện tùy thuộc vào sự tra vấn sâu
hơn. Ý kiến đó được chấp nhận như một
giả thuyết, như một cái gì đó dẫn dắt
việc điều tra và phơi bày những sự việc
mới, chứ không phải như một kết luận
cuối cùng. Khi phải hao tâm tổn trí để
làm sao cho mỗi khía cạnh của vận động
ấy càng trở nên chính xác hơn, sự
chuyển động hướng tới việc xây đắp nên
ý kiến được gọi là khám phá quy nạp
(vắn tắt là quy nạp); chuyển động về
phía những việc phát triển, áp dụng và
thử nghiệm, gọi là luận cứ diễn dịch
(vắn tắt là diễn dịch).
Cái riêng và cái phổ quát
Trong khi sự quy nạp dịch chuyển
từ những chi tiết vụn lẻ (hay những cái
riêng biệt) tới một điểm nhìn gắn với
một tình huống (cái phổ quát), diễn dịch
khởi phát từ tình huống rồi trở ngược lại
cái riêng biệt, kết nối và ràng buộc
chúng với nhau. Chuyển động quy nạp
là đi về phía phát hiện ra một nguyên lý
ràng buộc; chuyển động diễn dịch đi về
