thành một lực lượng tôi đòi hoàn toàn phụ thuộc vào quyền sinh sát
của chủ. Trên thực tế, tầng lớp địa chủ, quý tộc tập trung được trong
tay nhiều ruộng đất, đông nô tỳ như vậy đã ảnh hưởng không nhỏ đến
việc thu thuế, việc binh dịch và lao dịch của Nhà nước, và nói chung
là ảnh hưởng đến quyền lực của Nhà nước quân chủ trung ương tập
quyền... Do đó, một việc làm đặt ra cấp bách đối với vương triều Hồ là
phải lập tức phá vỡ cơ chế quyền lực tản mạn ẫy, chủ yếu là phá vỡ
toàn bộ thế lực của quý tộc Trần vốn là tầng lớp vừa bị Hồ Quý Ly
đánh đổ.
Nhưng triệt hạ thế lực quý tộc không phải là mục đích duy nhất của
Hồ Quý Ly mà qua chính sách hạn nô, nhà đã nhắm tới mục tiêu giải
phóng tầng lớp nô tỳ vốn đã hình thành và phát triển trong xã hội cũ
hàng thế kỷ bằng cách chuyển một số lớn nô tỳ của tư nhân (quý tộc)
thành quan nô (nô tỳ của Nhà nước) và một số trong họ được chuyển
thẳng, bổ sung vào đội quân điện tiền của Nhà nước.
Đành rằng làm như vậy có thể chưa phải là phương cách giải phóng
triệt để, trọn vẹn, bởi trước mắt việc đó xem ra chẳng khác nào hiện
tượng “dịch chủ tái nô”. Nhưng xét thực tế, nếu không thông qua giải
pháp đó, công cuộc giải phóng nô tỳ chắc chắn sẽ không thực hiện
được. Thật vậy, dù cho cuộc đời nô tỳ có khổ sở đến đâu, kẻ nô tỳ lúc
ban đầu vẫn có sự “tự nguyện” để xin được gia nhập vào đội ngũ ấy và
họ vẫn muốn không bị mất chỗ làm! Một cuộc cải cách nào đó tách nô
tỳ ra khỏi chủ nô mà không giúp cho họ có việc để làm, có phương
tiện để sinh sống thì cũng tức là tạo cho họ điều kiện được tự đo... để
chết đói, khi đó họ có muốn trở lại làm kiếp nô tỳ cũng không được vì
chủ cũ của họ đã đủ chỉ tiêu do Nhà nước định rồi! Thật không có gì
hãi hùng cho bằng đưa họ trở lại cuộc đời mà chính họ đã “tự nguyện”
từ bỏ trước đó để đi làm nô tỳ! Xét về mọi phương diện, Nhà nước Hồ
lúc đó chắc chắn không còn khả năng nào khác để giải phóng nô tỳ
hơn là tách ngay nô tỳ ra khỏi sự bóc lột triệt để của địa chủ, quý tộc,
để đặt họ dưới sự quản lý, điều động trực tiếp của Nhà nước với tư
