ruộng, cho họ lấy lẫn nhau và ở ngay đấy, lập ra nhiều ruộng đất tư
trang, cho nên có lệnh này”
.
Nội dung sử liệu nói trên cho thấy trong số các đối tượng bị điều
chỉnh theo chính sách hạn điền, đã miễn trừ các Đại vương và Trưởng
công chúa là thành phần vốn không có nhiều vào thời này
, trong đó
có Hồ Quý Ly mới được phong Đại vương từ 2 năm trước (1395).
Trong khi đó, tuyệt đại bộ phận địa chủ và toàn bộ nông dân có sở hữu
ruộng tư từ 10 mẫu trở xuống cũng đều không bị chính sách hạn điền
đả động đến. Vậy thì còn lại đối tượng bị phép hạn điền điều chỉnh là
thành phần các chủ sở hữu có trên 10 mẫu ruộng mà địa vị xã hội của
bản thân họ chưa vươn tới bậc Đại vương hay Trưởng công chúa. Chủ
yếu đó là tầng lớp quý tộc nhà Trần đang là chủ các điền trang, thái ấp
vốn được xây dựng từ trong lòng chế độ kinh tế nhà Trần. Theo Chiếu
ban hành năm 1266 đời Trần Thánh Tông thì diện được phép mở điền
trang bao gồm các vương hầu, công chúa, phò mã, cung tẩn... tức là
toàn bộ giới quý tộc cung đình nhà Trần.
Như vậy, chính sách hạn điền chủ yếu là nhằm phá vỡ thế lực kinh
tế - cũng là thế lực chính trị của tầng lớp quý tộc nhà Trần, để chuyển
quyền sở hữu đất đai từ tay quý tộc nhà Trần sang tay Nhà nước. Đây
là lần đầu tiên trong lịch sử nước ta, Nhà nước công khai dùng biện
pháp truất hữu can thiệp trực tiếp vào quyền sở hữu cá nhân, đặc biệt
là đối với ruộng đất tư của tầng lớp quý tộc đang cầm quyền. Thực
hiện chính sách này, số ruộng đất tư bị truất hữu, sung làm quan điền
chiếm một diện tích khá quan trọng.
2. Công cuộc Đạc điền toàn quốc hỗ trợ chính sách hạn điền
Chính sách hạn điền được ban hành vào tháng 6 năm Đinh Sửu
(1397), đến năm sau thì được tổ chức thực hiện một cách triệt để và
quyết liệt bằng việc Nhà nước hạ lệnh đo đạc ruộng đất của dân.
Người nào có ruộng đều phải cung khai báo cáo đầy đủ số diện tích
ruộng của mình, chủ ruộng phải viết rõ họ tên trên tấm bảng, cắm
