Thóc gạo đã trở thành một thứ nhu yếu phẩm có giá trị đặc biệt trên
thị trường cả nước, nhất là vào những năm tháng mất mùa, nhân dân bị
nạn đói. Thiên tai, hạn hán liên tiếp xảy ra, gây nạn đói nghiêm trọng
mà bản thân chính quyền không đủ sức cứu trợ cho dân.
Trong tình hình kinh tế khó khăn ấy, đã có hiện tượng đầu cơ tích
trữ để kiếm lợi trong một bộ phận nhân dân. Những người giàu có
nhiều lương thực chứa trữ lúa thóc trong nhà, không bán ra; những
người mua bán ngũ cốc tích trữ lương thực chờ cơ hội bán với giá cao,
thu lợi nhiều...
Chính quyền Hồ Quý Ly đã phải đương đầu giải quyết hàng loạt
khó khăn ấy nhằm điều chỉnh thị trường lương thực trong nước bằng
cách tiến hành đổng thời những biện pháp kinh tế và hành chính. Năm
1403, Quý Ly đặt ra chức Thị giám là người chuyên trách việc quản lý
các chợ, trông coi các nơi buôn bán; đồng thời ra lệnh ban hành các
dụng cụ đo lường (cân, thước, đấu, thưng) có tiêu chuẩn nhất định để
chấn chỉnh việc buôn bán trong nhân dân. Lúc ấy những người buôn
bán phần nhiều chê tiền giấy dễ rách nát nên Quý Ly ban hành ngay
những điều luật để quản lý thị trường và những quy định hình sự để xử
tội người nào không tiêu tiền giấy, những kẻ đầu cơ tích trữ tìm cách
đóng cửa hàng để chờ thời cơ nâng giá cao; những người có quyền thế
bao che, bênh vực những hiện tượng đó cũng bị xử phạt
Để ổn định thị trường lương thực, trước đó 2 năm, vào năm 1401,
vua Hán Thương đã cho lập các kho Thường bình và phát cấp tiền
giấy xuống cho các lộ để tung người ra, theo giá cả mà mua lúa thóc
chứa vào kho, dự phòng khi khan hiếm
. Kho Thường bình với ý
nghĩa là kho luôn luôn giữ sự cân bằng, bình ổn bằng cách khi ngoài
thị trường gạo thóc dồi dào, dư thừa thì Nhà nước xuất công quỹ mua
vào; khi đói kém, khan hiếm thì Nhà nước đem thóc lúa phân phối cho
dân đói hoặc bán ra cho dân theo giá rẻ để điều tiết ổn định giá cả
lương thực.
