Thống kê sau sự việc (ex post facto)
Chuyên gia thống kê được mô tả như người đưa ra đúc kết chính xác xét
theo khía cạnh toán học từ một giả định không xác đáng thành một kết luận
được chấp thuận. Không tệ đến vậy nhưng có vô số những ngụy biện thống
kê sẵn sàng để bẫy những người không thận trọng và cứu giúp những kẻ
thiếu đạo đức. Ngụy biện Thống kê sau sự việc phạm vào lỗi đó khi chúng
ta áp dụng những quy tắc xác suất vào những sự kiện trong quá khứ.
Tôi rút ra con át bích. Chỉ có 1/52 cơ hội rút ra con này nhưng nó đã xuất
hiện.
(Lá bài nào cũng có xác suất tương tự và chắc chắn phải có một lá được rút
ra.)
Chúng ta không thể rút ra quá nhiều kết luận từ “xác suất” thấp của những
sự kiện nào đó trong quá khứ. Điều gì đó phải xảy ra và nếu phạm vi của
các xác suất lớn, xác suất xảy ra của từng sự kiện sẽ nhỏ. Do đó cái gì xảy
ra cũng có xác suất nhỏ cả. Ngụy biện này nằm ở chỗ chúng ta đi từ thực tế
xác suất xảy ra sự kiện thấp để suy ra rằng có thứ gì đó siêu nhiên đang
diễn ra:
Tôi gặp dì tôi ở quảng trường Trafalgar hôm thứ Tư. Hãy nghĩ thử xem, có
hàng trăm nghìn người qua lại ở quảng trường hôm đó và bạn sẽ nhận ra
khả năng chúng tôi gặp nhau thấp đến thế nào. Có thể chúng tôi có thần
giao cách cảm.
(Và xác suất này cũng tương tự với hàng nghìn người khác mà bạn gặp.)
Xác suất mặt ngửa xuất hiện 4 lần liên tục là 1/16. Xác suất đó cũng đúng
với tất cả những kết quả khác; chỉ có một điều chắc chắn là xác suất 1/16
đó sẽ xuất hiện nếu bạn tung đồng tiền bốn lần. Ngụy biện này vượt ra khỏi
