CẦN VƯƠNG, ĐÔNG DU
Bút Ngữ
www.dtv-ebook.com
Chương 23
Về kinh, Nguyễn Quang Bích được vua Tự Đức triệu vào bệ kiến. Vua
yêu văn học, trọng người có thực tài. Năm xưa, nghe Tiến sĩ Doãn Khuê tâu
có người học trò là Nguyễn Quang Bích, thi Hội viết cổ văn tinh tường lưu
loát, nhưng phần kim văn lời lẽ cứng cỏi, quan giám khảo không dám lấy
đỗ. Vua tỏ ý tiếc. Năm sau, vua cho mở ân khoa, một khoa thi ngoại lệ
trước hạn định, Quang Bích lại dự thi. Thi Hội, ông đỗ hàng cuối, nhưng thi
Đình ông đứng đầu bảng. Vua nói với các cận thần: "Khoa này trẫm được
Tiến sĩ Đình nguyên, quả không phụ lời đề cử của Doãn Khuê". Thi xong
không lâu, Quang Bích được bổ nhiệm Tri phủ Lâm Thao, rồi thăng Án sát
Sơn Tây. Ở các nơi ấy, Quang Bích lo tìm cách bảo dưỡng sức dân, giữ an
ninh trong cảnh thổ, nổi tiếng thanh liêm... Vua ban Quang Bích chén ngự
trà rồi hỏi:
- Trẫm nghe khanh khi rời nhiệm sở được dân chúng lưu luyến. Thế là
đáng khen. Nay về triều, khanh có điều gì muốn tâu bày.
- Tâu bệ hạ... - Quang Bích muốn nhân dịp may được gần vua mà bộc
bạch vài điều quan thiết - Thần xuống một vùng bán sơn địa, úng hạn kế
tiếp, nông dân thiếu đói, trộm cướp liên miên.Chợt nhớ tới đạo dụ của đức
Kim thượng có câu: "Từ xưa chưa bao giờ nhiều việc, cũng chưa bao giờ
nhiều tai họa như ngày nay". Ở xứ Bắc Kỳ cũng gần như ở Lâm Thao, Sơn
Tây, thần thấy đúng như lời dụ. Ở gần dân chúng, thần thấy họ có nguyện
vọng: thuế khóa nên giảm, hình phạt nên nhẹ, bọn quan lại hiền lương thì
nên khen, bọn gian tham thì cần trách phạt. Triều đình đưa ra một lệnh
cũng đều nhằm chăm lo cho dân. Dân là con cái của vua, là gốc rễ của nước
