CẦN VƯƠNG, ĐÔNG DU
Bút Ngữ
www.dtv-ebook.com
Chương 36
Đô đốc Laphông về Pháp. Lamia Đờ Vile sang Nam Kỳ nhận chức
Toàn quyền, mở đầu chế độ dân chính (thay chế độ quân chính do Thống
đốc cai quản). Tình hình nước Pháp cũng như tình hình nước Nam cho Vile
thấy: ông có thể hành động mạnh hơn những người tiền nhiệm, để nắm lấy
Bắc Kỳ.
Ở nước Pháp, sau cuộc chiến tranh Pháp - Đức đã có mười năm để hồi
phục. Pháp đã chiếm được một số nước châu Phi, chiếm cả nước Cambốt
sát cạnh Nam Kỳ. Nghị viện Pháp với đa số vừa phải nhưng đã tán thành
việc mở rộng thuộc địa, trong đó có Bắc Kỳ. Đã đến lúc các nhà kinh
doanh Pháp cần than đá và những khoáng sản khác mà Bắc Kỳ có nhiều, dễ
khai thác, vận chuyển và giá rẻ... Ở Bắc Kỳ, sau cuộc đánh dẹp Lý Dương
Tài và các bọn giặc khác, quan quân nước Nam đã mệt mỏi. Các tỉnh trung
châu vỡ đê nhiều năm liền, mất mùa, dân đói, kinh tế nghèo kiệt. Nhà
Thanh đang bị mấy cừơng quốc Âu - Mỹ chi phối, khó giúp được nhiều cho
nước Nam khi Pháp hành động ở Bắc Kỳ.
Đờ Vile nói những điều trên với Hăngri Rivie, võ quan hải quân,
người mà ông giao nhiệm vụ ra Bắc Kỳ lúc này. Rivie đã từng giúp Vile
dùng mưu mánh ngoại giao, ép vua Nôrôđôm phải nhận quyền bảo hộ của
Pháp đối với nước Cambốt. Rivie còn thuyết phục vị vua đó trao độc quyền
mua bán thuốc phiện ở Cambốt cho Pháp. Cũng vẫn viên võ quan này đã
từng dập tắt cuộc nổi dậy của dân đảo Calêđôni thuộc Pháp... Vile rành rọt
phân tích:
