việc này, nhưng lại sợ không đảm bảo an toàn. Chọn được một ông vua hợp
ý họ lúc này không dễ.
Cuộc tuần du được tổ chức rất công phu. Tướng Pháp cử 1.000 quân
vào việc bảo vệ Đồng Khánh. Mở đầu và chặn cuối là hai đội quân do quan
ba Vêlatút và quan hai Milê chỉ huy. Không kể quân cận vệ người Nam đi
sát quanh vua.
Đồng Khánh muốn cuộc đi có tiếng vang xa rộng. Ông xin Thái hậu
Từ Dụ ra lời khuyến cáo các thủ lĩnh theo Hàm Nghi, có đoạn: "Nay hoàng
đế thân đi đánh dẹp, ta muốn các ngươi nghe lời, sớm quay về đầu thú sẽ
chuẩn tha cho. Ta đã bảo vua bàn với Toàn quyền Pháp; họ đã bằng lòng
bảo toàn tính mạng cho các ngươi". Lại dụ các quan tỉnh Thừa Thiên,
Quảng Trị, Quảng Bình, lệnh cho các làng xã ven đường vua đi, qua phải
bày hương án để nghênh giá.
Cuộc tuần du bắt đầu từ kinh đô. Trước khi xa giá khởi hành, các đội
quân Pháp đã tỏa ra đánh dẹp và tuần tra hai bên đường cái quan, đẩy nghĩa
quân lùi sâu vào phía trong. Xa giá vừa đi vừa dè chừng, càng đi đường
càng vắng. Quan viên, hào mục nhiều nơi lấy cớ quân Pháp vừa lùng sục,
dân chúng chạy xa, không còn người để bày hương án nghênh giá.
Xế chiều, xa giá đến thành Quảng Trị, vua cho tạm nghỉ lại. Quân
Pháp gấp rút hình thành một phòng tuyến quanh nơi vua ở. Ngay đêm ấy, ở
phía Quảng Bình, nghĩa quân kéo đến náo động gần thành và đốt một trại
lính.
Đồng Khánh biết nghĩa quân bắt đầu cảnh cáo, nhưng ông vẫn tỏ ra
bình thản. Ông cho nghỉ lại ở Quảng Trị lâu hơn, để quân Pháp thêm thời
gian dọn đường ra Quảng Bình.
Mấy ngày sau, xa giá tới Quảng Bình. Đồng Khánh ra tờ chỉ, cho niêm
yết rộng rãi: "Các đầu mục giặc đầu thú sẽ tha; ai làm quan cũ sẽ cho
