rồi lên Tổng đốc hai tỉnh Hải Dương - Hưng Yên... Thuật kết luận: - Nghĩa
quân bị hại nhanh là do mấy tên quan Nam cúc cung tận tụy làm tay sai cho
Pháp, như Nguyễn Thân ở Trung Kỳ, Hoàng Cao Khải ở Bắc Kỳ...
Những ngày Thuật sang Tàu, nghĩa quân Bãi Sậy tuy mất căn cứ
chính, vẫn hoạt động rải rác quanh vùng. Nguyễn Tuyển đem quân đánh
đồn cướp súng giặc ở Bần Yên Nhân, Kẻ Sặt và thâm nhập đường phố Hà
Nội. Đốc Tít có quân đông nghìn người hoạt động mạnh ở vùng Đông
Triều, Hải Dương, đánh giặc mấy năm, khiến viên quan Nam Trần Lưu
Huệ phải nhận là "Cừ khôi, kiệt hiệt". Đội Vân trá hàng rồi bất chợt quay
lại đánh Pháp ở phía Bắc Ninh, nay lại hội quân với Đề Nắm, Đề Thám ở
Bắc Giang, đánh mạnh và có thanh thế...
Thuật kể rõ về một vùng mà ông đang góp phần tiếp tế súng đạn. Ông
nhận xét: nghĩa quân nơi này tan vỡ, nơi kia lại nổi lên. Chỉ huy mất viên
này có viên khác xuất hiện. Nhìn chung thế địch ngày càng mạnh lên, thế ta
ngày càng yếu đi nhưng chưa hoàn toàn kiệt quệ. Còn nước còn tát. Không
thể bỏ mặc những người nghĩa quân còn nặng lòng yêu nước, phải bó tay vì
thiếu súng đạn, thuốc men. Đánh để gây nền, tạo nếp cho con cháu tiếp tục.
Đời này chưa đánh được giặc thì đời sau, đời sau nữa.
Tôn Thất Thuyết rất tâm đắc với người chiến hữu. Ông cảm khái giãi
bày tâm sự:
- Tôi với ngài có cảnh đời giống nhau. Hai con tôi ở lại với vua đều
chết lúc tuổi còn rất trẻ. Người em và người con ông ở lại với nước trong
cảnh nguy nan. Chúng ta sống ở đất người nhưng lòng dạ lo việc nước nhà.
Thành bại tùy thuộc cơ trời, ta chỉ biết tim còn đập còn lo việc nghĩa.
