CẦN VƯƠNG, ĐÔNG DU
Bút Ngữ
www.dtv-ebook.com
Chương 48
Tháng 10-1908, ở Hà Nội xôn xao về vụ án có tên "Hà Thành đầu
độc", thì ở Nhật có việc Pháp yêu cầu giải tán học sinh Đông Du. Mấy năm
qua, Pháp biết Hội Duy Tân đưa người sang Nhật học, đã liên lạc theo dõi,
tìm cớ để ngăn cấm. Chúng cho mật thám bám sát các tàu thủy Sài Gòn đi
Hương Cảng. Có tên giả làm học sinh, theo người liên lạc của Hội sang
Nhật dò dỏm tình hình, lấy cắp được tài liệu và ảnh Cường Để. Người liên
lạc của Hội bị bắt cùng chín chục người khác ở Nam Kỳ...
Dân Nam Kỳ quyên góp được hai mươi vạn đồng gửi cho học sinh.
Cường Để cử người về lấy, vừa tới Sài Gòn thì bị Pháp bắt, kết án ba năm
tù, tịch thu món tiền lớn.
Có đủ chứng cớ về vụ Đông Du, nhà cầm quyền Pháp ra lệnh cấm từ
trong nước và nhờ Chính phủ Nhật đuổi. Hàng trăm con người đang yên
vui học tập bỗng sinh hoang mang, lúng túng.
Phan Bội Châu vốn trầm tĩnh cũng phải vội vã đến gặp Dưỡng Nghị
và Phúc Đảo, nhờ họ xin với nhà cầm quyền Nhật: - Một là cho học tiếp;
không cho tất cả thì lựa chọn một phần. Hai là khoan giãn về thời hạn, để
kịp đưa học sinh về nước.
Dưỡng Nghị nói thật:
- Pháp vừa ký với Nhật một hiệp định có lợi cho cả hai bên, trong đó
chỉ các ông bất lợi. Họ xếp các ông vào loại người hoạt động chính trị,
chống đối nhà cầm quyền, không phải du học thông thường... Đảng tôi có
thiện cảm với các ông, nhưng không thể giúp gì được nữa.
