Phúc Đảo nói thêm:
- Tôi đứng đầu một ngôi trường chỉ có quyền dạy học. Còn cho học
hay không, cho ai học là do các bộ Nội vụ, Ngoại giao. Thật đáng tiếc. Học
sinh nước Nam khá thông minh, chuyên cần, học tốt. Trường tôi vừa cho
tốt nghiệp ba học sinh của các ngài... Rồi ông đưa ra một ý kiến an ủi: - Có
thể đây chỉ là một chủ trương tạm thời của Nhật. Đợi một vài năm dịu đi,
chúng tôi sẽ lại giúp các ông.
Tr.uy.ện được cập. nhật nhanh nhất tại iread.vn.
Bội Châu không hi vọng vào ý kiến của người bạn Nhật đó. Ông cảm
ơn và chia tay họ, để lại một thiện cảm nhằm giữ mối liên hệ về sau.
Thế là cuộc Đông Du tiến hành cực kỳ công phu, nhưng bị phá tán
thảm hại. Sự thu xếp cho con em về nước rất khó khăn. Tiền từ Nam Kỳ
gửi sang không được mà còn bị tịch thu. Quỹ Hội cạn kiệt. Bội Châu xoay
chạy, vay mượn mấy bạn quen biết ở Nhật và Tàu, nhưng không được bao
nhiêu. Các em ở Nam Kỳ về gần hết. Các em ở Bắc Kỳ, Trung Kỳ chuyển
sang Trung Quốc. Một số em phải đổi tên, giả làm người Tàu, để tiện cư
trú. Số rất ít ở lại Nhật hoặc sang Xiêm. Có người vừa làm thuê vừa học
tiếp. Nhiều người tìm việc làm kiếm sống, chờ thời.
Bội Châu nhờ có bạn giúp, nấn ná ở lại Nhật làm tiếp vài việc. Có vị
bác sĩ hào hiệp tên là Thái Lang, giúp Châu một nghìn bảy trăm đồng.
Châu dùng tiền đó vào việc lập một Hội mới tên là Đông Á Đồng Minh,
gồm một số người có xu hướng tiến bộ, quê Trung Quốc, Triều Tiên, Ấn
Độ, Phi Luật Tân, Nhật Bản và Việt Nam. Châu muốn dựa vào Hội đó để
hoạt động cứu quốc. Đồng thời ông lập Hội Liên Minh Điền - Quế - Việt
(gồm học sinh Đông Du từ Nhật dời sang Quảng Đông - Quảng Tây - Vân
Nam) làm một tổ chức yêu nước... Nhưng ác thay, Hội Đông Á mới nhóm
họp được ít ngày đã bị Pháp xúi Nhật ra lệnh giải tán.
