đốt nhà thờ, giết giáo đồ, thây phơi đất, máu thấm đường. Điều cần phải
nghĩ là những người bị giết đã từng hăng hái cộng tác với quân Pháp. Họ là
những người mà chúng ta cần ghi công trạng. Tôi xin nhân danh là tôi tớ
của Chúa, mong ngài hãy vì Chúa mà ngăn chặn những vụ tàn sát man rợ
này! - Puyginhê khóc, nước mắt tràn xuống đôi má đầy đặn, hồng hào.
Palêgiô mủi lòng trước vẻ đau khổ của vị giáo sĩ già:
- Thưa cha, chúng tôi sẽ thương lượng để các quan Nam ngăn chặn sự
trả thù. Nhưng tôi thấy họ chỉ có thể làm được chừng nào hay chừng ấy.
Người công giáo phải trả những gì mà họ đã vay trong lúc quân Pháp đến
đây. Đấy là lẽ tự nhiên.
Puyginhê than vãn:
- Người công giáo đã làm tất cả những gì mà đội quân viễn chinh Pháp
cần, tức là họ làm theo yêu cầu của các ngài. Nay các ngài lại đổ lỗi cho
riêng họ. Tôi là người đứng ra khuyên nhủ và hứa hẹn với họ, tôi sẽ mất hết
tín nhiệm.
Palêgiô tỏ ra cảm thông với vị giám mục có nhiều đóng góp cho việc
mở mang thuộc địa của nước Pháp. Ông an ủi:
- Tình thế bắt chúng ta phải đi đường vòng, hao công tổn sức mà vẫn
phải chịu, cha ạ! Việc đi chinh phục nước khác không chỉ tùy thuộc ý muốn
của chúng ta, mà còn bị chi phối bởi sự chống đối của người khác. Hẳn cha
tin rằng sau sự đảo lộn ghê gớm này thì việc sẽ đâu vào đấy, hoặc sớm hoặc
muộn. Người Pháp không thay đổi ý định đến đây và ở lại. Chuyện này là
tạm lùi để tiến.
