tục gọi là đẹn trăng, trẻ con mắc phải nhiều hơn người lớn. Đó là hàn độc
nội tạng xâm phạm đến trung châu, mà từ xưa đến nay thầy thuốc đều cho là
chứng nóng, cứ cho thuốc mát, mặc dù có đôi trường hợp ngoại lệ.
Những điều đã nêu trên chẳng qua là những yếu điểm, đều do lâm chứng
phát giác được, súc tích mà nên, và cũng là phản ứng trong cơ thể con người
khi tạng phủ có bệnh. Cho nên phép quan sát khí sắc, tướng tá, hình hài, tinh
thần và bợn lưỡi họp lại để bù đắp lẫn nhau, thật rất có quan hệ trên việc
chẩn đoán.
Giờ đây ta hãy nhìn tổng hợp những nét cần bổ túc thêm ở phần đầu:
Phía trước mặt thuộc Dương Minh, hai bên màng tang (hông mặt) thuộc
Thiếu Dương, trên đỉnh đầu và phía sau thuộc Thái Dương. Đó là ba kinh
dương thuộc lớp ngoài. Còn ba kinh âm hoàn toàn ẩn khuất bên trong. Ta có
thể căn cứ vào đây, gặp những trường hợp hậu quả của bệnh hoa liễu biến
chứng làm lang trắng mới biết rõ là thuộc hệ thống kinh nào mà theo dõi tứ
chẩn.
Ngoài ra còn nhiều áp dụng khác, người học phải thường trực khám phá
phát minh.
Phần dưới của khuôn mặt, phía ngoài hai bên khớp xương quai hàm, là
vùng dễ ngưng đọng chất dầu mỡ thừa của hệ thống tiêu hóa. Cho nên
những người ăn uống nhậu nhẹt nhiều dầu mỡ, nước đá lạnh, những người
áp huyết cao mà mập, thì thường hai bên hạch mỡ này to ra, mà người đời
gọi là bắp thịt nọng. Khi có như thế là trong nội tạng đã bị đình đốn dầu,
mỡ, nước, biến sanh đàm, nên thường xảy ra mạch hượt, đại.
Những trường hợp bệnh quai bị, hạch này thường sưng lên đến trái tai,
hoặc một bên hoặc hai bên, làm khô hạch nước miếng, cổ họng nuốt thấy
đau. Vì theo hệ thống nên khi bị bệnh này, ảnh hưởng xuống tới buồng
trứng, hay ngoại thận. Chuyên khoa sẽ nói rõ.
Con mắt tuy có thể chớp nháy, trợn liếc, chuyển động, nhưng không dễ
dàng. Lỗ tai tuy có người vành tai hoạt động được, nhưng cũng không dễ
dàng. Còn mũi thì chỉ tự động chút ít. Chỉ có miệng, răng, lưỡi là có thể hoạt
