Sau khi ông tốt nghiệp trung học phổ thông vào năm 1939, gia đình Suharto
không đủ sức trang trải chi phí cho ông học tiếp lên cao hơn. Ông trải qua một
quãng thời gian ngắn, khổ sở làm nhân viên ngân hàng. Công việc này chấm dứt
sau khi xảy ra việc Suharto làm rách đồng phục xà-rông truyền thống của người
Java mà ông bắt buộc phải mặc vì nó bị mắc kẹt vào nhíp xe đạp. Suharto không
có tiền để mua cái xà-rông mới. “Tương lai tôi dường như ảm đạm,” về sau
Suharto viết. Cảnh cơ hàn mà Suharto phải đối mặt thời trẻ là yếu tố chính ảnh
hưởng đến các chính sách kinh tế mà ông lựa chọn lúc làm tổng thống về sau.
“Đó là lý do vì sao trong tôi luôn dâng tràn một cảm xúc và ước muốn to lớn là
giúp cho người dân thoát khỏi cảnh cơ cực đói nghèo,” ông viết. “Tôi biết nó
như thế nào; tôi đã trải qua nó.”
Chẳng còn nhiều sự lựa chọn nào khác, Suharto tòng quân cho quân đội Hà
Lan và ghi tên theo học một trường sĩ quan. Khi ông học được nửa chừng,
Chiến tranh Thế giới thứ II nổ ra. Nhật Bản xâm lược các thuộc địa của Hà Lan
và thực dân châu Âu đã đầu hàng. Một lần nữa bị thất nghiệp, Suharto tái gia
nhập một lực lượng quân đội quốc gia đã được sắp xếp lại dưới sự chỉ huy của
Nhật. Suharto ngày càng ghét cay ghét đắng những lãnh chúa Nhật (dù suốt cả
đời mình ông vẫn là một người hâm mộ các món ăn Nhật Bản). Những viên chỉ
huy lãnh chúa này đối xử với các tân binh bản địa rất tàn ác và sự thống trị áp
bức của Nhật “chỉ càng làm tăng khát vọng cháy bỏng của chúng tôi, những
thanh niên Indonesia, phải bảo vệ đất nước của mình”.
Chẳng bao lâu sau, Suharto đã có cơ hội. Một phong trào giành độc lập cho
Indonesia đang hình thành, dưới sự lãnh đạo của thủ lĩnh anh hùng Sukarno. Là
một trong những tiếng nói chống thực dân mạnh mẽ nhất trong thế giới các
nước đang phát triển, Sukarno trở thành một hình tượng thần thánh đối với
thường dân Indonesia. Hàng trăm nghìn người chờ đợi chỉ để được nhìn thấy
thoáng qua người mà họ gọi là “Người anh cả Karno” mỗi khi ông đi vòng
quanh đất nước.
Sự sụp đổ của chế độ đế quốc Nhật Bản đã đem lại cho
phong trào một cơ hội vùng lên nắm chính quyền. Ngày 17/8/1945, hai ngày sau
khi Nhật đầu hàng, Sukarno đứng bên ngoài ngôi nhà của mình ở Jakarta và
trong một nghi lễ đơn giản, đọc to tuyên ngôn chỉ có vỏn vẹn 2 câu công bố nền
độc lập của nước Cộng hòa Indonesia. Suharto chẳng đóng một vai trò nào trong
