chính phủ và doanh nghiệp, đều choảng nhau để giành vị trí thống lĩnh thay vì
hợp lực cùng hoạt động với nhau. Hơn nữa, trong quá trình lãnh đạo mang sắc
thái cá nhân hóa của mình, Suharto đôi khi thiên vị cho các quyền lợi của gia
đình và bạn bè mình hơn là lợi ích của quốc gia. Xét về khía cạnh này, chế độ
độc tài chỉ có một người nắm quyền thống trị của Suharto là có hại nhiều hơn có
lợi đối với phát triển nói chung.
***
TRONG NHữNG NĂM ĐầU của triều đại Suharto, ông dường như chưa bao
giờ có ý định đòi hỏi quyền lực và trách nhiệm kiểu như vậy. Ông sinh ngày
8/6/1921, tại một ngôi làng biệt lập mang tên Kemusuk trên hòn đảo Java trong
một gia đình vợ chồng nghèo, không hạnh phúc. Cha của Suharto, một viên
chức thủy lợi, và bà vợ trẻ cãi vã nhau vì thói tật cờ bạc của ông này. Cặp vợ
chồng cuối cùng ly dị. Dù vậy, những hi vọng của người cha về đứa con mới
sinh đã được gói gọn trong cái tên mà ông đặt cho con mình: Suharto có nghĩa
là “giàu có hơn”.
Mẹ của Suharto quá ốm yếu, bệnh tật không thể nuôi con bằng sữa mẹ. Vì
vậy, bà mẹ tin cậy giao phó việc chăm sóc cậu con trai sơ sinh cho dì cả của
Suharto khi cậu bé mới chỉ được 4 tháng tuổi. Vài năm tiếp theo là quãng thời
gian hạnh phúc nhất trong cuộc đời Suharto. Ông thường theo dượng cả ra đồng
làm ruộng. Suharto về sau hồi tưởng: “Đôi khi, dượng cõng tôi trên lưng trong
khi đang làm đất và khi tôi lớn, ông ấy để tôi cưỡi lên cái cày. Điều đó thật là
vui. Những khoảnh khắc mà tôi sẽ luôn luôn nâng niu trân trọng là khi tôi ngồi
trên cái cày và họ cho con trâu đi tới, bảo chúng rẽ trái hay rẽ phải, là khi tôi
nhảy ào vào ruộng, nghịch nước, đầm mình cho bùn đất lấm lem.” Suharto cũng
đi bắt lươn ở ruộng, loại thức ăn mà ông vẫn ưa thích cho đến hết cuộc đời. Khi
Suharto được 4 tuổi và “thậm chí vẫn chưa bắt đầu mặc quần”, mẹ của ông quay
trở lại đón con và sau đó, ông trải qua phần tuổi thơ còn lại của mình với nhiều
người khác nhau trong dòng họ. Ông kết thúc việc ăn nhờ ở đậu hết gia đình này
đến gia đình khác khi vào một trường ở thành phố lớn Yogyakarta, nơi mà
Suharto vẫn hãnh diện khoe đôi chân không của người nông thôn giống như
những học sinh nghèo khác.
