Chung Hee và Đặng Tiểu Bình dù không có sự kiện Thiên An Môn hay những
đội quân tra tấn nào làm nhơ nhuốc thành tích của ông.
Singh chắc chắn không thể hiện hình ảnh của một nhà cải cách cứng rắn. Cựu
Bộ trưởng Nội các của ông là B.K. Chaturvedi đã mô tả Singh là “người đàn
ông nhã nhặn nhất mà tôi đã từng gặp”.
Là một người theo đạo Sikh, dù lịch
làm việc của mình bận rộn đến thế nào, Singh vẫn dành thời gian mỗi sáng để
cầu nguyện. Thiếu vẻ hiên ngang của một Đặng Tiểu Bình hay một Lý Quang
Diệu, thay vào đó, Singh dường như say mê với sự tự cầu nguyện. “Tôi không
có một cái đầu phù hợp với những con số,” ông nói khi bàn về các chính sách
kinh tế.
Nói về vai trò của mình trong việc phục hồi kinh tế Ấn Độ, ông cũng
khiêm tốn y như vậy. “Tôi là một người nhỏ bé được đặt ngồi vào chiếc ghế lớn
này,” Singh nói với Charlie Rose trong một cuộc phỏng vấn năm 2006. “Tôi
nghĩ bất kỳ điều gì tôi làm, tôi đều hi vọng mình sẽ có được một dòng chú thích
trong lịch sử nhiều khúc ngoặt và dài của Ấn Độ.”
Các nhà chép sử sẽ dành cho Singh và những cuộc cải cách của ông không
phải một dòng như ông nghĩ. Trong 5 năm làm bộ trưởng tài chính của ông, từ
1991 đến 1996, Singh đã cởi trói cho sức sáng tạo và năng suất của một tỉ người
dân của đất nước Ấn Độ, nới lỏng sự kìm hãm đối với các nhà công nghiệp
xông xáo để họ bước ra sân chơi thế giới, điều chưa bao giờ xảy ra trước đây.
Đáp lại, cũng giống như Lý Gia Thành hay Thi Chấn Vinh, những doanh nhân
này đã sử dụng những lợi thế cạnh tranh của Ấn Độ (lao động rẻ, có tay nghề
cao đi kèm với công nghệ tốt) để xây dựng nên những công ty có sức cạnh tranh
toàn cầu. Singh từng có lần nói: “Có rất nhiều người hoài nghi, có rất nhiều
người đang mài sắc hi vọng rằng tôi sẽ thất bại. Nhưng chúng tôi vẫn kiên trì.”
Tận đáy lòng, động cơ của Singh cũng giống với tất cả những nhà lãnh đạo
khác của Phép màu: đó là chủ nghĩa dân tộc bất diệt hòa lẫn với lòng căm thù
sâu sắc mang tính bản năng đối với tình trạng đáng thương của người dân Ấn
Độ. Singh mong ước biến giấc mơ “lau khô lệ trên tất cả mọi đôi mắt” một lần
và mãi mãi của Thủ tướng Ấn Độ đầu tiên Jawaharlal Nehru thành hiện thực.
Như Singh đã từng có lần nói, viễn cảnh truyền cảm hứng cho công cuộc cải
cách của Ấn Độ này là “một Ấn Độ mới, một Ấn Độ mà sẽ không có nghèo đói,
thoát khỏi nghèo đói, ngu dốt và bệnh tật”. Con đường tiến tới mục tiêu này là
