là suối Lênin”. Núi cao, tiết trời lạnh và thiếu không khí khiến cuộc sống ở
Pắc Bó khá gian khổ, cuộc sống chỉ được duy trì ở mức tối thiểu. Sáng dậy
sớm, tập thể dục, tắm suối Lênin rồi trở vào hang bắt đầu làm việc theo một
chương trình dày đặc: tiếp cán bộ cơ sở, đại biểu các nơi đến báo cáo xin chỉ
thị, họp bàn công việc sắp tới, tổ chức các lớp huấn luyện chính trị, dạy chữ
cho trẻ em địa phương…
Võ Nguyên Giáp và các cán bộ thường kết thúc một ngày làm việc
bằng bữa cơm tối thịnh soạn hơn một chút với một vài lát thịt muối hoặc cá
câu được dưới suối. Ban đêm họ ngủ trên giường làm bằng thân cây ghép
lại, lấy lá rừng làm đệm chống khí lạnh trong hang đá, đầu gối lên những
khúc gỗ. Những loại giường như thế Võ Nguyên Giáp miêu tả: “Không
mềm, không ấm.” Đôi khi có những đêm quá lạnh khiến họ không sao ngủ
được. Lúc đó họ phải ngồi dậy đốt lửa sưởi, ngồi nép vào nhau cho ấm, đợi
trời sáng.
Theo lời kể của Võ Nguyên Giáp, đồng bào Nùng ở địa phương rất có
thiện cảm, tính tình chất phác. Họ sống rải rác trong thung lũng hay bên
sườn núi cheo leo, mỗi xóm chỉ có hai ba gia đình. Xóm to nhất cũng chỉ có
mươi nóc nhà. Hồ Chí Minh biết đa số người dân sống trong thung lũng Pắc
Pó đều mù chữ, vì vậy Người ra lệnh cho các cán bộ phải đọc và viết tiếng
Kinh. Trong các buổi họp với cán bộ cấp dưới, Người yêu cầu họ phải dạy
cho dân biết đọc, biết viết. Người chăm chú lắng nghe ý kiến của mọi người
trong khi bàn luận công việc, sẵn sàng tiếp thu những nhận xét, phê bình kể
cả những ý kiến khác với mình. Võ Nguyên Giáp nhớ lại Bác Hồ không bao
giờ cao giọng tranh cãi hoặc phàn nàn khi người khác nói trái ý mình. Nếu
đa số quyết định một chủ trương mà Bác cho là không phải thì Bác sẵn sàng
làm thử rút kinh nghiệm để lấy kết quả thực tế chứng minh ý kiến của mình
là đúng hoặc cần phải điều chỉnh cho hoàn hảo hơn. Đó là cách Người
thường phân tích và tổng hợp những ý kiến, mong muốn, hy vọng của người
khác để đưa vào nội dung phát biểu của mình. Chính vì vậy, ý kiến của Bác
Hồ dễ được mọi người nhất trí và đánh giá cao. Tuy ở cách xa đồn bốt địch
