– Đồng chí đã tự giới thiệu với ủy viên Hội đồng quân sự mới chưa?
– Chưa, chưa có dịp.
– Đây thật là một dịp tốt. Đồng chí đánh máy thêm tên ủy viên Hội đồng
quân sự ở dưới bản mệnh lệnh, rồi báo cáo với đồng chí ấy.
Ủy viên thứ hai của Hội đồng quân sự phương diện quân là chính ủy sư
đoàn E. P. Rư-cốp đến chỗ chúng tôi ít ngày sau cái chết của N. N. Va-su-
ghin. Nhưng ngay từ những ngày đầu, đồng chí đã bận tối mắt về công tác
hậu cần chưa được tổ chức tốt và lo chuẩn bị lực lượng dự bị, do đó, anh
em hầu như không thấy đồng chí ở sở chỉ huy. Khi đồng chí tới bộ tham
mưu phương diện quân, tôi đang công tác ở dưới đơn vị, nên chưa kịp làm
quen với đồng chí.
Tôi biết rằng trước khi đến chỗ chúng tôi, Rư-cốp đã ở cương vị ủy viên
Hội đồng quân sự quân khu Trung Á. Tôi cho rằng mình đã gặp một chính
ủy dày dạn, đầy chiến công, mở đầu con đường chiến đấu của mình từ thời
nội chiến. Nhưng khi bước vào phòng làm việc, tôi sững người ở ngưỡng
cửa. Một người còn trẻ đứng dậy, tiến ra đón tôi. Áo va-rơi có thắt lưng bó
chặt thân hình tầm thước, chắc nịch. Tôi nhớ mình đã gặp khuôn mặt hồng
hào với chiếc mũi hơi hếch, cặp mắt xám nhạt tinh nghịch, mái tóc rậm
màu vàng này ở đâu đây? Nhớ ra rồi! Ngay mùa hè năm 1933, lúc đang học
ở học viện, tôi đi thực tập ở U-cra-i--na tại sư đoàn kỵ binh 1 Ca-dắc Đỏ.
Khi ấy, Rư-cốp còn là một chính trị viên trẻ tuổi, cán bộ phòng chính trị
của sư đoàn. Hồi ấy, đồng chí chưa đến 25 – 26 tuổi. Tôi còn nhớ, đồng chí
vui vẻ mời tôi đến ở căn phòng nhỏ độc thân của mình. Người chủ nhà hiếu
khách không chỉ trẻ hơn tôi nhiều về tuổi đời, mà cả tuổi quân, do đó, rất
thích thú hỏi han những chuyện về nội chiến, về phục vụ trong quân ngũ
sau chiến tranh. Nhiều tối, chúng tôi nói chuyện tâm tình với nhau. Đồng
chí sinh tháng Mười hai năm 1906 trong một gia đình bần nông Ca-dắc.
Khi còn trẻ, đồng chí đã phải làm thuê cho bọn phú nông trong làng. Tuy
theo học không được đều đặn ở trường làng, nhưng chàng trai ham hiểu
biết và có khả năng ấy vẫn đuổi vượt những người cùng tuổi trong học tập.
Năm 1925, các đoàn viên thanh niên cộng sản bầu đồng chí làm bí thư chi
