kịp thời đối phó với các cuộc tiến công của địch, mà còn bảo toàn được lực
lượng ta. Khi nằm trong lực lượng dự bị, các sư đoàn và quân đoàn còn kịp
được bổ sung quân số và trang bị, được nghỉ ngơi đôi chút để có thể lại
bước vào chiến đấu với sức lực dồi dào.
– Tôi đề nghị, - tư lệnh tập đoàn quân nói, - cho phép tập đoàn quân
không bị dừng lại ở tuyến giữa nữa. Như vậy, chúng tôi sẽ tranh thủ được
giời gian và tránh xa địch, để có thể tổ chức phòng ngự tốt hơn ở tuyến sau.
– Không được, - câu rả lời tiếp theo ngay, - nhất định phải dừng lại ở
tuyến giữa. Nếu không, đồng chí sẽ gây nguy hại cho tập đoàn quân của
Pốt-la-xơ, vì tập đoàn quân này đang phải chờ cho Phương diện quân Bri-
an-xcơ rút xong.
Nghe cuộc đàm thoại, tôi không khỏi so sánh hình thái ngày nay của
chúng ta với những sự kiện hồi mùa hè.
Bộ chỉ huy phát-xít tập trung mọi cố gắng để chia cắt chính diện các đơn
vị của chúng ta đang rút lui, bằng chiến thuật gọng kìm mà chúng hằng ưa
thích để cắt rời và nghiền nát từng đơn vị một. nhưng những gì mà có lúc
kẻ địch đã thành công trong những tuần đầu chiến tranh thì ngày nay, chúng
không thể đạt được. Bài học cay đắng không phải là vô ích. Chúng ta đã
tích lũy được kinh nghiêm. Hạt nhân của hầu hết các binh đoàn chúng ta
ngày nay là những chiến sĩ và cán bộ đã dày dạn trong lửa đạn. Nghệ thuật
quân sự của cán bộ chỉ huy các cấp, trước hết là ở khâu chiến dịch, được
nâng cao rõ rệt. Bộ tư lệnh chúng ta bắt đầu cơ động lực lượng dự bị tốt
hơn. Mặc dù điều kiện bảo đảm vật chất cho bộ đội có giảm sút, Đảng và
Chính phủ đã biết sử dụng với hiệu quả tối đa mọi nguồn dự trữ để duy trì
khả năng chiến đấu cho quân đội.
Tôi không muốn để bạn đọc tin rằng việc rút bộ đội của chúng ta được
hoàn toàn trôi chảy, vì cả một đạo quân to lớn đã vượt chặng đường dài biết
bao trước sức ép không ngừng của các đạo quân phát-xít! Dù sao những gì
chúng ta thấy được hồi tháng Mười năm 1941, cũng không thể so sánh với
những điều mà chúng ta đã chứng kiến khi bộ đội ta phải rút lui từ biên giới
về sông Đni-ép-rơ. Lúc ấy, chúng ta chỉ lo cứu các trung đoàn và sư đoàn
