CHIẾN TRANH ĐÔNG DƯƠNG 3 - Trang 51

có “thân xác Khmer và đầu óc Việt nam”, kể cả những cán bộ cao cấp như
Keo Meas, Hu Năm, Von Verth.
Việc thanh trừng Keo Meas mở đầu một giai đoạn cắt đứt những gì quan hệ
với Việt nam một cách sâu rộng và công khai. Keo Meas là một đảng viên
cộng sản kỳ cựu từ thời Đông dương cộng sản Đảng, từng là bí thư thành
uỷ Phnom Penh trước Pol Pot. Năm 1958, vì xuất hiện công khai để tranh
cử quốc hội nên Keo Meas bị lộ tông tích và bị mật vụ Sihanouk theo dõi,
phải trốn sang Việt nam. Tới 1960 Keo Meas từ Việt nam lén lút trở về
tham dự đại hội đảng lần thứ nhất và được bầu lên làm một trong năm Uỷ
viên Thường vụ. Sau khi Tou Samouth chết, trong đại hội đảng lần thứ hai
năm 1963, Keo Meas bị mất chức, nhưng ông ta vẫn còn uy tín với một số
đồng chí cũ nên được giao phó trọng trách viết lịch sử đảng. Thời gian đó,
phong trào cộng sản Campuchia đã có hai phe, phe các cựu đảng viên như
Keo Meas vẫn coi ngày 30-9-1951 là ngày đầu tiên thành lập đảng cộng sản
Campuchia. Phe thứ hai do Pol Pot đứng đầu, không muốn có dấu tích gì
của Việt nam nên muốn lấy ngày 21-9-1960 là ngày kỷ niệm. Tuy phe Pol
Pot mạnh hơn, nhưng trong chiến tranh đang cần có sự giúp đỡ của Việt
nam, nên Keo Meas đã đưa ra một giải pháp dung hoà là lấy ngày 30.9,
ngày thành lập đảng Nhân dân cách mạng làm ngày kỷ niệm, nhưng lại lấy
năm 1960, năm thành lập đảng Lao động Campuchia là năm đầu tiên của
phong trào cộng sản. Cuộc tranh chấp giữa hai phe trở nên công khai vào
tháng 9-1976, khi Keo Meas viết trên tờ Cờ đỏ, cơ quan ngôn luận của
Đoàn Thanh niên cộng sản, tái công nhận đảng cộng sản Campuchia được
thành lập từ năm 1951 và đã được sự giúp đỡ của những đảng cộng sản anh
em, nhất là của Việt nam. Trong khi đó, báo Cờ cách mạng, tờ báo chính
thức của Trung ương đảng cộng sản, viết rằng đảng được thành lập năm
1960, theo một đường lối riêng biệt Khmer và hoàn toàn do tự lập. Cùng
thời gian, Pol Pot tuyên bố tạm từ chức vì lý do sức khỏe, lui vào bóng tối
lãnh đạo cuộc thanh trừng. Mấy ngày sau, Keo Meas bị bắt, và sau khi bị
tra tấn, đành thú nhận rằng ý kiến dung hoà về ngày 21-9-1960 là một âm
mưu nhằm phá hoại sự chính thống và hợp pháp của đảng cộng sản
Campuchia.