lại lập loè chút ánh sáng của con tâm còn thơm sạch. Người ta phải lấy làm
lạ hỏi tại sao ngục quan lại không có một cái đầu trâu một cái trán dơi và
một cái mặt khỉ. Trong thế giới khuyển ưng, khuyển phệ, cái bộ mặt quắc
thước, nhẹ nhõm kia thực là một sự lạ lùng. Sự lạ lùng đó, trong bọn quan
lại, người bề trên không chịu được và kẻ ty tiểu cũng không chịu được (1)
-----
(1) Kiểm duyệt thời Pháp thuộc bỏ mấy dòng này: “Ở đây, trong giây
lát... kẻ ti tiểu cũng không chịu được”.
Trong hoàn cảnh đề lao, người ta sống bằng tàn nhẫn, bằng lừa lọc,
tính cách dịu dàng và lòng biết giá người, biết trọng người ngay của viên
quan coi ngục này là một thanh âm trong treo chen vào giữa một bản đàn
mà nhạc luật đều hỗn loạn xô bồ.
Ông trời nhiều khi hay chơi ác đem đầy ải những cái thuần khiết vào
giữa một đống cặn bã. Và những người có tâm điền tốt và thẳng thắn lại
phẳin đời ở kiếp với lũ quay quắt.
Ngục quan lấy làm nghĩ ngợi về câu nói ban chiều của thầy thơ lại.
“Có lẽ lão bát này, cũng là một người khá đây. Có lẽ hắn cũng như mình,
chọn nhầm nghề mất rồi. Một kẻ biết kính mến khí phách, một kẻ biết tiếc,
biết trọng người tài, hẳn không phải là kẻ xấu hay là vô tình. Ta muốn biệt
đãi ông Huấn Cao, ta muốn cho ông ta đỡ cực trong những ngày cuối cùng
còn lại, nhưng chỉ sợ tên bát phẩm thơ lại này đem cáo giác với quan trên
thì khó mà ở yên. Để mai ta dò ý tứ hắn lần nữa xem sao rồi sẽ liệu”.
Sớm hôm sau, lính tỉnh dần đến cửa ngục thất sáu tên tù mà công văn
chiều hôm qua đã báo trước cho ngục quan biết rõ tên tuổi làng xóm và tội
hình. Sáu phạm nhân mang chung một chiếc gông dài tám thước. Cái thang
dài ấy đặt ngay trên sáu bộ vai gầy. Cái than gỗ lim nặng, đóng khung lấy
sáu cái cổ phiế loạn, nếu đem bắc lên mỏ cân, có thể nặng đến bảy tám tạ.
