CHÚA TỂ NHỮNG CHIẾC NHẪN: NHÀ VUA TRỞ VỀ (QUYỂN 3) - Trang 572

tức chuỗi p (parmatéma). Chuỗi III và IV được gán các giá trị tùy theo nhu
cầu từng ngôn ngữ.

Trong các thứ tiếng như Tây ngữ rất thường xuất hiện các phụ âm kiểu

ch, j, sh trong tiếng Anh

[3]

, Chuỗi III thường được dùng ghi loại phụ âm

này; khi đó Chuỗi IV trở thành chuỗi k thông thường (calmatéma). Trong
tiếng Quenya, vốn ngoài calmatéma còn có cả chuỗi vòm miệng
(tyelpetéma) và chuỗi môi hóa (quessetéma), các âm vòm miệng được thể
hiện bằng dấu mô tả “y theo sau” trong hệ Fëanor (thường là hai dấu chấm
đặt dưới chữ), còn Chuỗi IV trở thành chuỗi kw.

Bên cạnh các nguyên tắc tổng quát đó còn thường thấy áp dụng các

quy tắc sau: Các ký tự tiêu chuẩn Bậc 1 dùng ghi các “âm tắc vô thanh”: t,
p, k v.v. Cung kép có nghĩa là chuyển sang “hữu thanh”: tức là nếu 1, 2, 3, 4
= t, p, ch, k (hoặc t, p, k, kw) thì 5, 6,7, 8 = d, b, j, g (hoặc d, b, g, gw). Thân
nhô lên nghĩa là phụ âm mở thêm thành “âm xát”: như vậy cung bậc 1 như
trên sẽ có Bậc 3 (9-12) = th, f, sh, ch (hoặc th, f, kh, khw/hw) và Bậc 4 (13-
16) = dh, v, zh, gh (hoặc dh, v, gh, ghw/w).

Hệ thống Fëanor ban đầu còn thêm một bậc có thân nhô ra cả trên và

dưới dòng kẻ. Bậc này thường được gán cho phụ âm bật hơi (ví dụ t+h,
p+h, k+h), nhưng cùng có thể dùng ghi các biến đổi phụ âm khác nếu cần.
Bậc này không cần đến cho các ngôn ngữ Kỷ Đệ Tam sử dụng hệ này;
nhưng dạng chữ thân dài rất thường được dùng làm cách viết khác cho Bậc
3 và 4 (khu biệt rõ nét hơn với Bậc 1).

Bậc 5 (17-20) thường dùng ghi âm mũi: vì thế 17 và 18 là những ký

hiệu phổ biến nhất ghi nm. Cũng theo quy tắc trình bày trên kia, Bậc 6
đáng lẽ thể hiện âm mũi vô thanh, nhưng vì những âm loại đó (chẳng hạn
như nh trong tiếng Wales hay hn trong tiếng Anh cổ) cực kỳ hiếm khi xuất
hiện trong các ngôn ngữ nói tới ở đây, Bậc 6 (21-24) phố biến dùng cho các
phụ âm yếu nhất hay “bán nguyên âm” trong mỗi chuỗi. Các chữ bậc này có
tự dạng nhỏ và đơn giản nhất trong bộ chữ chính. Như thế, 21 thường dùng
ghi âm r yếu (không rung), nguyên thủy có trong tiếng Quenya và vẫn được
coi là phụ âm yếu nhất chuỗi tincotéma; 22 thường xuyên dùng ghi w; và

Liên Kết Chia Sẽ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.