Nguyễn Đắc Xuân
Chuyện các bà trong cung Nguyễn
- 22 -
CÔNG CHÚA CON VUA HÀM NGHI ĐỖ THỦ KHOA BÁC VẬT
Thượng tuần tháng giêng năm 1889 vua Hàm Nghi được áp giải đến Alger (
Bắc PHhi) và bị giam lỏng tại làng EI Bỉa cách Alger chừng vài cây số. Đây là
một vùng hoang dã trên dãy đồi Mustapha Superieur. Nhà vua được giao một
ngôi nhà bình dân, trước đó có một khoảng sân rộng, chung quanh là vườn hoa.
Lối đi từ trong nhà ra có hai rặng thông, trên cổng vào treo lủng lẳng một cái
biển mang chữ “Tùng Hiên” ( villa des pins:biệt thự những cây tùng).
Lúc mới đến, nhà vua không chịu học tiếng Pháp vì nghĩ rằng học tiếng Pháp
tức là mặc nhiên thừa nhận kẻ chinh phục mình. Nhưng qua thời gian ông đã
suy nghĩ khác đi và thấy rằng : muốn chống Pháp phải thông thạo tiếng Pháp.
Và nhà vua liền học tiếng Pápđọc tiếng Pháp và rất có năng khiếu về hội hoạ…
Ôn De Varingi phóng viên báo Le Temps đã đến thăm vua Hàm Nghi và đã mô
tả chỗ làm việc của nhà vua là:
“ Một phòng rộng lát đá hoa… Nơi đây vua Hàm Nghi thích hơn cả và ngài làm
việc suốt ngày ở đó. Trên bàn sách, báo ngổn ngang, các hoạ phẩm treo đầy trên
tường. Trên giá vẽ còn nhiều bức đang dở dang. Rồi nào chỗ đánh đàn, nào máy
ảnh… Những vật ấy làm lộ rõ cái chí ham hiểu biết , ham sáng tạo của ngài….”
Tuy sống ở xứ người nhưng vua Hàm Nghi vẫn giữ cách phục sức của dân
tộc,vẫn khăn lượt,áo dài.Vì thế dân bản xứ thường gọi ông là “ông Hoàng An-
Nam le Prince d” An-nam.
Tại Alger, vua Hàm Nghi được dân bản xứ và những người Pháp không
có đầu óc thực dân mến phục.Ông chánh án Laloe đã gả con gái cho nhà
vua.Sống với người vợ Pháp này,vua có ba người con,hai gái,một trai: Công
chúa Như Mai,Công chúa Như Lý, và Hoàng tử Minh Đức. trong ba người công
chúa Như Mai nổi tiếng nhất.Nổi tiếng nhờ trình độ học vấn của bà và cũng nổi
tiếng về cốt cách con gái Việt Nam của bà(1).
