hà.) Thuở ấy ông Phí-công làm tri huyện sở tại đi lấy lược nghiệm, thấy
trong lưng họ Cổ có một cái đẩy đựng năm đồng bạc, thì biết không phải vì
tiền bạc. Quan huyện cho đòi hai làng bàn cận, xét hỏi sơ qua thì chẳng ra
mối mang chi, bèn cho làng về, không đánh ai một roi; dạy phải có ý do
thám kỷ cang, mười ngày báo một lần. Cách nửa năm việc nguôi ngoai, em
họ Cổ oán ông huyện nhơn nhu, tới trước nha nói lớn tiếng. Quan huyện
giận đuổi nó đi, nói ai giết anh mầy, mầy đã không biết mà chỉ, mầy lại
muốn cho tao gia hại tới người lương thiện sao? Em họ Cổ kêu oan không
đặng, giận lẩy về chôn anh chị, không thèm nói tới chuyện ấy nữa.
Một bữa có mấy người thiếu thuế, quan huyện có ý cho đòi tới nha; có
tên Châu-thanh sợ quan quở, vào trước bẩm rằng đã lo đủ, liền lấy túi bạc
trong lưng mà nạp. Quan huyện coi bạc rồi, bèn hỏi nhà nó ở đâu, nó thưa
rằng ở gần ấp Tây-nhai; hỏi cách mấy dặm, nó thưa rằng chừng năm sáu
dặm; hỏi năm ngoái họ Cổ bị người ta giết, mi có bà con quen biết gì với
tên ấy chăng? Nó thưa rằng không quen biết. Quan huyện thạnh nộ nói mầy
giết tên ấy, mầy còn nói rằng không biết. Châu-thanh một hai nói không,
quan huyện không nghe, dạy đem ra tấn, nó liền xưng ngay.
Số là vợ họ Cổ muốn đi viếng sui gia, không có vòng bông thì lấy làm
mắt cở, la dức biểu chồng đi mượn. Chồng không thèm đi, vợ phải đi mượn
một mình; mà đồ....
... thì quí báu, đi đàng người vợ phải gói lại, giấu trong tay áo, đến khi về
coi lại thì gói mất, chồng thì nghèo không sức mà thường, rầu rỉ muốn chết.
Ngày ấy tên Châu lượm đặng gói đồ, biết là đồ vợ họ Cổ làm rớt, chờ họ
Cổ đi khỏi, nửa đêm leo vách vào, nhằm lúc vợ họ Cổ nực nằm nhà ngoài.
Tên Châu lấy gói đồ ra cho, có ý đồ đờn bà hòa gian, vợ họ Cổ không chịu,
tên Châu không nghe, muốn làm hung. Vợ họ Cổ nói khéo rằng: không
phải tôi chê cậu, tôi thấy chồng tôi thường đau ốm, thủng thẳng đợi chồng
tôi chết rồi sẽ hay. Tên Châu nghe đặng bỏ ra về, đón đàng giết họ Cổ, tối
lại tuốt qua nói với vợ họ Cổ rằng: anh đã bị người ta giết rồi, thôi trước nói
làm sao, bây giờ phải nhìn lời. Vợ họ Cổ nghe nói khóc lớn lên, tên Châu
sợ chạy mất. Sáng ngày vợ họ Cổ cũng chết. Ông Phí công xét rỏ tình hình
