69. – CHUYỆN KÝ-VIÊN.
Ông Ký-viên, thuở còn đi học, dạo ra ngoài đồng, thấy có ba ông già
chừng bảy, tám mươi tuổi, tóc râu trắng bạc, lum khum cuốc đất, công việc
làm như kẻ còn trai. Ông Ký-viên hỏi: ba ông tuổi tác chừng ấy, tiếp dưỡng
thế nào, mà sức lực còn mạnh thế ấy. Một ông trả lời rằng: Thất nội cơ thô
xú (nghĩa là trong nhà vợ thô kém); một ông đáp rằng: Ván phạn giảm sổ
khẩu (nghĩa là cơm chiều bớt và miếng); ông thứ ba đối lại rằng: Dạ ngọa
bất phúc thủ (nghĩa là đêm nằm chẳng úp đầu). Ông Ký-viên bèn nối ba
câu ấy mà rằng: Chí tai tam tẩu ngôn, sở dĩ thọ trường cữu (nghĩa là ý chí
thay lời ba già, chỗ do sống lâu xa.
Chính là lời dạy người ta muốn hưởng tuổi xa, thì phải tiết ẩm thực, viện
sắc dục, vần hiệp với lời Tiền-kiên
ca rằng: Thượng sĩ dị phòng, trung sĩ
dị bị, phục dược bách lóa, bất như độc ngọa ; nghĩa là kẻ thượng sĩ riêng
phòng; kẻ trung sĩ riêng mền; uống thuốc trăm viên, chẳng bằng nằm riêng.
Đính vận cả hai bài ca.
Thất nội cơ thô xú;
Vàn phạn giảm sổ khẩu;
Dạ ngọa bất phúc thủ;
Chi tai tam tẩu ngôn;
Sở dĩ thọ trường cữu.
Thượng sĩ dị phòng;
Trung sĩ dị bị;
Phục dược bách lỏa;
Bất như độc ngọa.
Bài trước ngũ ngôi, bài sau tứ ngôn.
