trẻ cũng không biết cách phản ứng lại và chỉ cắn răng chịu đựng
mà thôi. Từ sau đó, kẻ đánh bạn không cần dùng tới nắm đấm nữa
vẫn có thể điều khiển bạn. Trật tự tạo nên từ bạo lực này bề ngoài
có vẻ yên bình nhưng chẳng khác nào trật tự xã hội theo kiểu cá
lớn nuốt cá bé.
Một số người sẽ nói rằng đằng nào xã hội loài người cũng là xã hội
mà kẻ yếu làm mồi cho kẻ mạnh nên hãy cứ để trẻ con từ từ học
quy luật đó. Nhưng điều đó là không đúng. Nếu quả thực xã hội
con người vận động theo quy luật cá lớn nuốt cá bé thì đa số trẻ
con sẽ không thể tồn tại. Người lớn mạnh hơn trẻ con nhiều vì
vậy có thể đem mạng sống của trẻ ra làm trò chơi mà không ai có
thể nói gì. Nếu như vậy thì con người sẽ rất khó có thể bảo vệ bản
thân và bảo vệ con mình tránh khỏi bạo lực và kết cục sẽ là không
thể tiếp tục duy trì xã hội. “Xã hội hóa” trẻ nhỏ nghĩa là phải dạy
trẻ, giúp trẻ kiềm chế những đặc tính bản năng khi tồn tại trong
xã hội. Nếu sống theo bản năng thì cần gì tới trường học. Trường
học là nơi dạy cho trẻ không được sống theo kiểu trật tự mạnh yếu
và là nơi ngăn chặn những hành động sai trái một cách cứng rắn.
***
Đứa trẻ bắt nạt con của người mẹ trong câu chuyện đang bị lơi
lỏng, thiếu sự quan tâm của gia đình. Trong những trường hợp
như vậy, có thể trẻ hành động ngang ngược để lôi kéo sự quan tâm
của người lớn (dù đó là “sự quan tâm mang tính tiêu cực”). Thêm
vào đó, nhờ hành vi có tính công kích người khác mà những bất
mãn, phẫn nộ trong trẻ được giải tỏa. Đứa trẻ đó tìm được cảm
giác thỏa mãn từ việc bắt nạt bạn. Khi bắt nạt bạn, trẻ “được” thầy
cô khiển trách, các bạn nhìn ngó, mẹ cũng tìm tới “nói chuyện”.
Càng gây chuyện như vậy lại càng được quan tâm nhiều hơn
khiến trẻ tự nhiên thích thú những tình huống như vậy.
Nhưng nếu chỉ vì thương hại mà để mặc trẻ thì tình hình tuyệt
đối sẽ không thể tốt lên. Ngược lại hành động tiêu cực ấy sẽ càng
nghiêm trọng hơn. Khi trẻ không sử dụng bạo lực, những người
xung quanh cần dành cho trẻ sự quan tâm nhiều hơn và giúp trẻ
giải tỏa những bực dọc trong người.
Tất nhiên, bạn không thể giúp đứa trẻ ấy. Việc đầu tiên bạn cần
257
