ghê gớm hơn với con dâu sau này hoặc một nhân viên thường
xuyên bị cấp trên ức hiếp, khi lên được vị trí đó sẽ đối xử y hệt với
cấp dưới của mình. Tâm lý học gọi những tình huống như vậy
bằng thuật ngữ “Identi cation with the aggressor” – Làm y hệt
hành vi của kẻ đã công kích mình.
Tuy nhiên không phải tất cả mọi người đều như vậy. Có những
người đã làm theo hướng ngược lại. Một ví dụ là nữ hoàng truyền
hình Mỹ Oprah Winfrey, tuy sinh ra là con ngoài giá thú với tuổi
thơ đau buồn, phải chịu bạo hành từ những người họ hàng nhưng
bà đã thành công với hình ảnh một nữ hoàng truyền hình nổi
tiếng bởi sự bao dung, nhân hậu. Trên thực tế, trong số những
người đi đầu về lĩnh vực tâm lý trẻ em và phúc lợi nhi đồng, có
không ít người từng bị bạo hành khi còn nhỏ. Không dễ dàng để
trở thành người khác biệt với người đã đối xử tồi tệ với mình khi
còn nhỏ. Tuy nhiên nếu bạn làm được thì đây chính là cách điều
trị những tổn thương tuổi thơ hữu hiệu nhất.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, những người tái hiện hình ảnh của
bố mẹ mà mình từng ghét và những người không làm như vậy có
sự khác biệt về “tính chủ thể bên trong”. Khi tính chủ thể mạnh
mẽ, người ta sẽ không ngừng tự hỏi mình là ai, mình là người thế
nào nên sẽ lựa chọn con đường khác với bố mẹ của mình. Ngược
lại, những người chỉ biết chịu đựng nỗi thống khổ mà không suy
nghĩ khác đi thì sẽ dễ dàng hành động giống với người mình từng
ghét.
Vậy tại sao họ lại làm theo người đã khiến mình khổ sở? Chính là
bởi sự bất an và sợ hãi. Không dễ để lý giải ngay lập tức tại sao sự
bất an, cảm giác sợ hãi lại khiến người ta làm theo hành động
mình từng căm ghét. Chúng ta sẽ đưa ra một ví dụ như sau, có
một đứa bé cực kì sợ ma nhưng từ lúc nào đó, dù trời tối đen như
mực, đứa bé vẫn dám đi lại. Khi được hỏi tại sao đột nhiên cháu
gan dạ như vậy thì đứa bé trả lời, cháu nghĩ mình cũng là ma thì
tự nhiên không còn thấy sợ hãi gì nữa. Câu trả lời của đứa bé cũng
có lý, khi thực sự sợ hãi điều gì đó mà bạn cũng coi bản thân mình
chính là thứ đó thì nỗi sợ hãi sẽ biến mất. Bởi vì cùng là ma nên sẽ
không làm hại nhau.
30
