32
Valentiniani... nihil magis curant quam occultare quod praedicant: si tamen
praedicant, qui occultant... Si bona fides quaeres, concreto vultu, suspenso
supercillo - altum est - aiunt.
Si subtiliter tentes, per ambiguitates bilingues communem fidem affirmant.
Si scire te subostendas, negant quidquid agnoscunt... Habent artificium quo
prius persuadeant, quam edoceant.
− Tertullian, Adversus Valentinianos
Agliè mời tôi tới một nơi mấy người không tuổi vẫn còn pha cocktail batida theo
cách truyền thống. Chỉ có mấy bước chân mà chúng tôi đã bỏ lại sau lưng nền
văn minh của Carmen Miranda, và rồi tôi thấy mình ở trong một căn phòng tối
giữa vài người địa phương đang hút những điếu xì gà to như cây xúc xích. Thuốc
lá là những lá thuốc lớn, trong suốt được vấn lại giống hình đoạn thừng cũ, được
vê bằng đầu ngón tay và bọc trong giấy rơm bóng dầu. Nó cứ rơi lả tả nhưng ta
có thể nhận ra thuốc lá hẳn phải có hình dáng thế nào khi mà ngài Walter Raleigh
khám phá ra nó.
Tôi kể cho ông ta về cuộc khám phá chiều nay của mình.
“Vậy giờ là cả Hội Thập tự Hoa hồng nữa? Khát khao tri thức của cậu thật
không đáy, anh bạn của tôi. Nhưng hãy mặc xác lũ điên rồ đó. Chúng cứ ra rả mãi
về những tài liệu không thể bác bỏ mà chưa từng có ai làm ra. Tôi biết tay
Bramanti đó. Hắn sống ở Milan nhưng đi khắp thế giới để truyền bá phúc âm của
mình. Một gã vô hại, mặc dù gã vẫn tin vào Kiesewetter. Đám Thập tự Hoa hồng
khăng khăng tin vào cái trang trong Theatrum Chemicum đó. Nhưng nếu cậu thực
sự ngó qua nó - và tôi xin khiêm tốn bổ sung rằng tôi có một bản trong cái thư
viện nhỏ tại Milan - thì làm gì có trích dẫn nào như thế.”
“Vậy thì Herr Kiesewetter là một thằng hề.”
“Nhưng được dẫn lời khắp nơi. Vấn đề nằm ở chỗ thậm chí những nhà
huyền học thế kỷ 19 cũng trở thành nạn nhân của tinh thần của chủ nghĩa thực
chứng: một thứ chỉ đúng nếu chứng minh được. Hãy ngẫm cuộc tranh luận về
Corpus Hermeticum. Khi văn bản đó được đưa ra ánh sáng ở châu Âu vào thế kỷ
15, Pico della Mirandola, Ficino và nhiều trí giả vĩ đại khác lập tức nhận ra rằng
