việc của người thợ có kỹ thuật mang tính chất tinh tế và phức tạp hơn loại
lao động thường. Có thể là như vậy trong một số trường hợp, nhưng trong
đa số trường hợp lại khác hẳn, như tôi cố gắng trình bày dưới đây. Luật
pháp và tục lệ ở Châu Âu quy định là một người muốn được chấp nhận làm
một loại lao động nào đó cần phải có một thời gian học nghề, sự học nghề
này khác ngặt nghèo, chặt chẽ tùy theo những vùng khác nhau. Trong khi
tiếp tục thời gian học nghề, toàn bộ công sức lao động của người học nghề
thuộc về người chủ. Trong khi đó, trong nhiều trường hợp, người học nghề
phải do cha mẹ hoặc họ hàng thân thuộc trả mọi khoản phí tổn về ăn uống,
chi tiêu, kể cả quần áo. Đấy là chưa kể còn phải đưa cho chủ một số tiền để
được học nghề. Nếu người học nghề quá nghèo không đủ tiền, họ phải bù
lại bằng thời gian, tức là bị buộc phải làm thêm cho chủ một số năm không
công sau khi thành nghề. Nhưng đối với lao động ở nông thôn, người lao
động được làm việc dễ dàng hơn, họ tự học những phần khó của công việc
mà họ phải làm và bằng sức lao động họ tự nuôi sống mình trong suốt thời
kỳ được mướn làm công việc. Thật hợp lý là ở Châu Âu tiền lương của
người thợ máy, thợ thủ công mỹ nghệ và thợ cơ khí chế tạo phải được trả
cao hơn những người lao động bình thường. Tiền lương của họ tất yếu phải
như vậy cho phù hợp với hoàn cảnh, và tiền thu nhập cao hơn của họ làm
cho họ có được một địa vị được trọng vọng hơn trong dân chúng. Tuy vậy,
sự hơn về địa vị này thường cũng chẳng nhiều lắm; tiền kiếm được của một
người thợ trong một ngày hay một tuần trong những ngành công nghiệp
thông thường như vải lanh trơn, vải len, nếu được tính theo trung bình, thì
chẳng hơn là bao so với tiền công của người lao động bình thường. Việc
làm của những người thợ này thường liên tục và ổn định hơn, nếu tính gộp
cả năm thì tiền thu nhập của họ có thể nhiều hơn. Tuy vậy, cũng phải nói là
không nhiều hơn là đủ để bù đắp tổn phí chi cho việc học tập nghề nghiệp
của họ.
Theo học các ngành mỹ thuật và nghề tự do, lại còn vất vả và tốn kém
hơn nhiều. Vì thế, họa sĩ, luật sư hoặc người thầy thuốc cần phải được trả
công xứng đáng cho phù hợp với công sức, tiền của mà họ đã phải bỏ ra.
