mỏ đó hoạt động. Thị trường tiêu thụ sản phẩm của mỏ đá thường thường
tương xứng với các công việc xây dựng ở thị xã và số dân cư sinh sống ở
đó. Nhưng thị trường tiêu thụ sản phẩm của một mỏ bạc có thể rộng lớn
hơn nhiều, bao trùm khắp mọi nơi trên thế giới. Trừ khi toàn thế giới nói
chung đều ngày càng phồn vinh thịnh vượng thì đó là một việc khác, nhưng
nếu chỉ có một nước giàu ở gần nơi có mỏ bạc thì nhu cầu về bạc vị tất đã
tăng lên rất nhiều. Ngay cả khi thế giời nói chung đều tiến lên và bước vào
giai đoạn phồn thịnh thì cũng phải tính đến sự việc là trong quá trình phát
triển đó, người ta sẽ còn tìm ra nhiều mỏ mới có trữ lượng lớn hơn nhiều,
cho nên dù cho số cầu về bạc có tăng lên thì số cung cũng tăng lên nhiều
hơn số cầu đó, do đó, giá của kim loại này có thể dần dần giảm xuống; điều
này có nghĩa là một đơn vị trọng lượng của bạc chỉ thuê mướn được một số
lao động nhỏ hơn trước, hoặc đổi được một lượng nhỏ hơn của ngũ cốc,
nhu yếu phẩm của người lao động.
Thị trường rộng lớn đối với bạc lại thuộc tầng lớp thương mại và văn
minh của thế giới.
Nếu do kết quả của sự phồn vinh chung, số cầu về mặt hàng này trên
thị trường cũng tăng lên trong khi số cung lại không đủ để đáp ứng, thì giá
bạc sẽ dần dần phải tăng lên theo với giá ngũ cốc. Bất kỳ một lượng bạc
nhất định nào đó có thể đổi được một lượng ngũ cốc ngày càng lớn hơn,
hay nói một cách khác, giá trung bình tính bằng tiền của ngũ cốc sẽ ngày
càng rẻ hơn.
Ngược lại, nếu, vì một sự ngẫu nhiên nào đó, trong nhiều năm liền số
cung tăng nhiều hơn số cầu, thì giá kim loại này ngày càng rẻ đi; hoặc nói
một cách khác, giá trung bình tính bằng tiền của ngũ cốc, mặc dù có những
cải tiến về mọi mặt, ngày càng đắt hơn.
Mặt khác, nếu số cung của kim loại này tăng gần như cùng tỷ lệ với số
cầu, thì nó vẫn tiếp tục mua được hoặc đổi được gần như một lượng tương
đương của ngũ cốc, và giá trung bình tính bằng tiền của ngũ cốc, mặc dù có
những cải tiến về mọi mặt, vẫn gần như giữ nguyên.
Ba trường hợp trên đây cho chúng ta thấy mọi tổ hợp các sự kiện có
thể xảy ra trong quá trình cải tiến và hoàn thiện, và trong bốn thế kỷ trước
