với giá trị của ngũ cốc không phải là đặc thù đối với nước Anh. Đã có
những nhận xét là việc đó đã xảy ra ở Pháp trong cùng thời kỳ và gần như
theo cùng một ty lệ, đó là nhờ ở ba nhà sưu tầm trung thực cần mẫn và
chăm chỉ về giá của ngũ cốc; ông Dupre de St Maur, ông Messance và tác
giả của Bản tiều luận về khống chế giá thóc lúa. Nhưng ở Pháp cho đến
năm 1764 luật pháp đã cấm ngặt việc xuất khẩu thóc lúa. Thật ra cũng có
phần nào khó mà giả thiết rằng hầu như sự giảm giống nhau về giá cả xảy
ra ở nước này là do sự ngăn cấm xuất khẩu mà ở nước kia là do việc
khuyến khích xuất khẩu.
Có thể sẽ đúng hơn khi xem xét sự biến động này qua giá trung bình
của ngũ cốc như tác động của sự tăng dần giá trị thực tế của bạc ở thị
trường Châu Âu hơn là tác động của sự giảm giá trị trung bình thực tế của
ngũ cốc. Người ta đã nhận xét rằng ngũ cốc ở những thời xa xưa, vẫn là
thước đo chính xác hơn về giá trị so với bạc hoặc bất kỳ thứ hàng hòa nào
khác. Sau khi tìm ra nhiều mỏ bạc ở Châu Mỹ, ngũ cốc tăng lên 3-4 lần giá
bằng tiền trước đó của nó, sự biến động này được toàn thể mọi người đổ
cho là tại giá trị thực tế của ngũ cốc tăng. Nếu trong suốt 64 năm đầu của
thế kỷ hiện tại, giá trung bình bằng tiền của ngũ cốc đã hạ xuống thấp hơn
đôi chút so với giá trung bình trong phần lớn thể kỷ trước, chúng ta phải,
cũng theo cách như vậy, gán sự biến động đó không phải cho sự giảm giá
trị thực tế của ngũ cốc, mà cho sự tăng lên nào đó về giá trị thực tế của bạc
trên thị trường Châu Âu.
Giá ngũ cốc cao trong 10-12 năm qua thực sự đã gây ra điều nghi ngờ
rằng giá thực của bạc còn tiếp tục giảm sút trên thị trường Châu Âu. Tuy
thế, giá ngũ cốc cao rõ ràng là hậu quả của tình hình không thuận lợi về
mùa màng, và phải được xem như một sự kiện không phải thường xuyên
mà chỉ có tính nhất thời mà thôi. Mùa màng trong khoảng 10-12 năm vừa
qua đã không thuận lợi đối với phần lớn Châu Âu, và hơn nữa những sự lộn
xộn, mất trật tự ở Hà Lan đã làm tăng thêm sự khan hiếm tại tất cả các
nước đó mà vào những năm đắt đỏ thường được thị trường đó cung cấp.
Mùa màng không thuận lợi trong một số thời gian khá dài như thế, tuy
không phải là một sự kiện thông thường, nhưng cũng không phải là một sự
