nhiên phải tăng lên cùng với sản lượng ngày càng lớn mà công việc trồng
trọt mang lại.
Sự tăng lên về giá thực tế của các sản phẩm thô của đất, trước hết là
hậu quả của việc cải tiến phương pháp trồng trọt, và sau đó là nguyên nhân
làm cho sản phẩm đó tăng nhiều lên, chẳng hạn, giá gia súc tăng, sự tăng
giá này cũng có chiều hướng nâng giá tiền thuê đất một cách trực tiếp và
với một mức độ lớn hơn. Giá trị thực tế của phần trả cho điền chủ tức là
khả năng thực tế của chủ đất đó thuê mướn được sức lao động của người
khác, không những tăng lên cùng với giá trị thực tế của sản phẩm, mà phần
chia cho người đó trong số tổng sản lượng cũng tăng lên. Sau khi giá thực
tế tăng, thì so với trước không cần thêm lao động để có được sản lượng đó.
Do vậy, một phần nhỏ hơn của sản lượng đó cũng đủ để hoàn lại, với một
tỷ suất lợi nhuận thông thường, số tiền vốn bỏ ra để thuê lao động. Phần
lớn hơn của sản lượng, vì thế, thuộc về người chủ đất.
Những cải tiến về năng suất lao động có xu hướng trực tiếp giảm giá
thực tế của hàng công nghiệp và nâng tiền thuê đất thực tế một cách gián
tiếp. Người chủ đất sử dụng số tiền thu được từ việc bán phần sản phẩm thô
không tiêu dùng hết để đổi lấy hàng công nghiệp. Bất kể cái gì làm giảm
giá thực tế của hàng công nghiệp, lại làm tăng giá sản phẩm thô. Một số
lượng như trước của sản phẩm thô do đó lại tương đương với một số lượng
lớn hơn của hàng công nghiệp, và người chủ đất có khả năng mua được
một số lượng nhiều hơn các thứ đồ dùng tiện nghi, các đồ trang trí hoặc các
đồ xa xỉ mà ông ta cần.
Của cải xã hội và số lượng lao động hữu ích tăng lên đều có chiều
hướng gián tiếp nâng cao tiền thuê đất. Một phần lao động nào đó tất nhiên
thuộc về đất. Một số lớn người và súc vật được sử dụng vào việc trồng trọt,
số sản phẩm thu hoạch được tất phải tăng lên cùng với tiệc tăng số tiền vốn
dùng cho sản xuất, và tiền thuê đất tăng lên cùng với số sản phẩm thu
hoạch được.
Ngược lại, nếu công việc trồng trọt và cải tiến canh tác bị sao lãng, bỏ
mặc chẳng ai chú ý đến, giá thực tế của các sản phẩm thô của đất bị giảm
sút; giá thực tế của các hàng công nghiệp tăng cao do có sự bê trễ trong sản
