khích tự do xuất khẩu ngũ cốc, và hơn nữa còn được thưởng nếu xuất khẩu
được nhiều. Trong thời kỳ mà ngũ cốc cũng chỉ vừa đủ đáp ứng nhu cầu
tiêu dùng của dân chúng, chính phủ đánh thuế nhập khẩu khá nặng để ngăn
cản ngũ cốc tràn vào trong nước, như thế cũng chẳng khác gì cấm nhập
khẩu vậy. Việc nhập gia súc, trừ trường hợp đối với Ireland, luôn luôn bị
cấm và mới chỉ gần đây gia súc được phép nhập từ các nơi khác. Vì vậy, so
với dân chúng trong cả nước người nông dân làm nghề trồng trọt được độc
quyền về hai mặt hàng quan trọng nhất của sản phẩm thu hoạch từ đất đai:
đó là bánh mì và thịt gia súc. Những khuyến khích này, mặc dù trên thực tế
cũng còn là một điều viễn vông mà tôi sẽ trình bày ở dưới đây, cũng đủ để
chứng minh là bộ phận pháp chế đã có những ưu đãi đối với nông nghiệp.
Nhưng điều quan trọng hơn cả là giới tiểu nông ở Anh được luật pháp bảo
đảm an toàn, không bị lệ thuộc và được mọi người trọng vọng. Do đó,
không có nước nào, mà ở đó quyền thừa kế của con trưởng được công
nhận, mà đóng thuế thập phân, và ở đó mọi quyền hưởng dụng tài sản vĩnh
viễn (perpetuities), mặc dù trái với tinh thần pháp luật, được công nhận
trong một số trường hợp, không có nước nào khuyến khích công nghiệp
nhiều hơn nước Anh. Thực trạng công việc trồng trọt ở Anh là như vậy.
Thử hỏi xem tình hình nông nghiệp sẽ ra sao, nếu pháp luật không trực tiếp
khuyến khích nông nghiệp ngoài những gì đã làm một cách gián tiếp thông
qua thương nghiệp, và nếu như giới tiểu nông vẫn nằm trong tình trạng
giống như ở hầu hết các nước khác ở Châu Âu?
Hơn 200 năm đã qua kể từ khi bắt đầu triều đại nữ hoàng Elizabeth,
một thời kỳ dài tương đương với quá trình thịnh vượng của loài người.
Nước Pháp có ngành ngoại thương khá phát triển gần một thế kỷ trước
khi Anh được nổi tiếng là một nước thương nghiệp. Pháp có một đội
thương thuyền lớn, theo khái niệm của thời đó, trước cuộc viễn chinh của
vua Charles VIII đến Naples. Phải thừa nhận là công việc trồng trọt và cải
tạo nông nghiệp của Pháp nói chung còn kém Anh, vì luật pháp ở nước đó
chưa từng có sự khuyến khích trực tiếp đối với nông nghiệp.
Ngành ngoại thương của hai nước Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha với
các nước khác ở Châu Âu, mặc dù tiến hành bằng thương thuyền treo cờ
