mạng đã cho phép áp dụng những phương sách kinh tế mới có hiệu lực vô
cùng lớn. Chỉ nhờ có sự lãnh đạo theo một kế hoạch duy nhất mà trong thời
gian ngắn người ta có thể xây dựng lại những gì đã bị phá hoại trong chiến
tranh đế quốc và nội chiến, dựng lên những nhà máy mới đồ sộ, những
công nghiệp mới, những ngành công nghiệp hoàn chỉnh.
Sự chậm trễ quá mức của cách mạng thế giới mà các nhà thủ lĩnh
của đảng bônsêvich vẫn trông đợi trong một kỳ hạn ngắn, vừa gây cho Liên
xô những khó khăn lớn lại vừa làm nổi bật hiện tượng Liên xô có những tài
nguyên nội tại và những khả năng đặc biệt to lớn. Sự đánh giá đúng đắn
những kết quả đạt được - về thành công to lớn cũng như những hạn chế -
tuy nhiên chỉ có thể làm được ở tầm cỡ quốc tế. Phương pháp mà chúng tôi
sử dụng là phương pháp giải thích bằng lịch sử và xã hội học và không phải
là sự tích lũy những điều minh họa bằng thống kê. Tuy nhiên chúng tôi
cũng sẽ lấy khởi điểm từ vài con số chọn trong những số liệu quan trọng
nhất.
Tầm rộng lớn của công cuộc công nghiệp hóa ở Liên xô trong
khung cảnh ứ đọng và suy vong của hầu khắp thế giới tư bản, làm nổi bật
những chỉ tiêu tổng thể sau đây. Sản xuất công nghiệp của nước Đức lúc
này chỉ mới trở lại ngang tầm năm 1929 nhờ có cơn sốt của chạy đua vũ
trang. Trong cùng thời gian, sản xuất của nước Anh, kể cả có chế độ thuế
quan bảo hộ, chỉ tăng có 3 đến 4%. Sản xuất công nghiệp của nước Mỹ
giảm chừng 25%, của nước Pháp trên 30%. Nước Nhật, điên cuồng chạy
đua vũ trang và cường đạo, nhờ những thành công, đã đứng vào hàng đầu
các nước tư bản: sản xuất của nó đã tăng gần 40%. Nhưng chỉ tiêu đặc biệt
ấy cũng phải mờ đi trước tính năng động của sự phát triển của Liên xô mà
sản xuất nông nghiệp đã tăng 3,5 lần trong cùng một thời gian, có nghĩa là
tăng 250%. Trong mười năm cuối (1925 - 1935), công nghiệp nặng xô viết
đã tăng sản xuất lên hơn mười lần. Trong năm đầu của kế hoạch năm năm
lần thứ nhất, vốn đầu tư là 5,4 tỉ rúp, năm 1936, nó sẽ là 32 tỉ.
Nếu thấy đồng rúp là đơn vị đo lường không ổn định, chúng ta từ bỏ
những tính toán tài chính, và chọn những cách đánh giá khác chắc chắn
hơn. Tháng chạp 1913, mỏ Đônet (Donetz) sản xuất 2.275.000 tấn than,