chẳng đòi hỏi bất kì ai trong số họ phải chủ ý thiết kế cấu trúc đó, thì họ đã
tạo ra một thứ còn ưu việt hơn cả hành động có ý thức. Thực ra, xét từ định
nghĩa (ex definitione), bất cứ quá trình xã hội nào đáng được gọi là “xã
hội”, nhằm phân biệt với hành động của các cá nhân, hầu hết đều không
phải là do chủ ý. Cho tới chừng nào những quá trình như vậy còn có khả
năng sản sinh ra một trật tự hữu ích vốn chẳng thể có được nhờ sự định
hướng có ý thức, thì bất kì cố gắng nào bắt chúng đi theo định hướng đều
đồng nghĩa với việc chúng ta giam hẫm thành quả mà hoạt động xã hội có
thể đạt tới vào trong cái khả năng khiếm khuyết của tâm trí cá nhân
.
Để làm sáng tỏ vai trò đầy đủ của nhu cầu kiểm soát có ý thức trên quy
mô rộng lớn này, trước tiên chúng ta xem xét nó thông qua biểu lộ tham
vọng nhất của nó, ngay cả khi đây mới chỉ là một ước vọng mơ hồ và chủ
yếu có giá trị như là một triệu chứng: đó là việc áp dụng đòi hỏi kiểm soát
có ý thức lên sự phát triển của chính tâm trí con người. Ý tưởng điên rồ này
là kết quả cực đoan nhất có được từ sự thành công của lí tính trong quá
trình chinh phục tự nhiên. Nó trở thành một nét tiêu biểu trong tư tưởng
đương đại và xuất hiện trong những hệ thống tư tưởng, mà thoạt nhìn, có vẻ
khác biệt hoàn toàn và thậm chí đối lập. Cho dù đó là L. T. Hobhouse đã
quá cố, người nhắn nhủ lại cho chúng ta rằng “lí tưởng của một xã hội tập
thể tự quyết định quá trình phát triển của mình là mục tiêu cao cả nhất mà
hành động con người phải hướng tới và là tiêu chuẩn cuối cùng dùng để
phán xét các quy tắc đạo đức”
, hay Tiến sĩ Joseph Needham, người lập
luận rằng “kiểm soát có ý thức bao phủ càng rộng lên những công việc của
con người thì con người sẽ càng trở nên thực sự người hơn và vì thế siêu
phàm hơn”
, cho dù đó là những môn đồ trung thành của Hegel, những
người nắm được những nét chính cái quan điểm của sư phụ rằng Lí-tính trở
nên có ý thức với chính bản thân nó và làm chủ số phận của nó, hay Tiến sĩ
Karl Mannheim, người nghĩ rằng “tư duy của con người đã trở nên thanh
thoát và chắc chắn hơn nó đã từng là, bởi giờ đây nó tính hội được khả
năng tự quyết định chính mình”
, thì quan điểm cơ bản của họ đều giống
hệt nhau. Mặc dù những người nắm giữ các học thuyết này, bất kể bắt
